برخی از بیماری های تنفسی به وسیله بندپایان بخصوص کنه ها و مایت ها ایجاد می شود. کنه‌ها و هیره ها (مایت) از عنکبوتیان هستند. کنه ها به دو شکل کنه سخت و کنه نرم هستند.

کنه های سخت علاوه بر داشتن یک سپر سخت بر روی سطوح پشتی خود، ساختاری منقار مانند در قسمت جلویی دارند که شامل قسمت های دهانی است در حالی که کنه های نرم قسمت های دهانی خود را در قسمت زیرین بدن خود دارند. کنه ها با حس کردن بو، گرمای بدن، رطوبت و یا ارتعاشات در محیط، میزبان های بالقوه را تعیین می کنند. اکثر این موجودات ریز و دارای طرح بدنی ساده هستند و اندازه کوچک بیشتر گونه ها باعث می شود که به راحتی نادیده گرفته شوند. بیشتر گونه ها برای انسان بی ضرر هستند، اما تعداد کمی با آلرژی همراه هستند و یا ممکن است بیماری را منتقل کنند. این موجودات دارای انواع یک میزبانه، دو میزبانه و سه میزبانه هستند و به طور کلی از اکثر موجودات و حیوانات از جمله پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان تغذیه می کنند. زندگیشان را به صورت تخم شروع می کنند و بعد از تفریخ در بین علف ها و گیاهان منتظر می مانند تا جانوران خونگرمی از راه برسند و خود را به آنها بچسبانند و پس از آن به درون پوست نفوذ کرده و شروع به مکیدن خون می کنند.

از طرف دیگر مایت ها یا هیره ها موجوداتی میکروسکوپی هستند که دارای بیشترین گونه و موفق ترین بی مهرگان هستند. اکثر این موجودات هرگز با انسان تماس ندارند، اما برخی از آنها می توانند بر سلامت فرد تأثیر بگذارند.

آسم و آلرژی از بیماری های بسیار مهمی هستند که این بندپایان ممکن است در انسان ایجاد کنند. آسم با باریک شدن برگشت پذیر راه های هوایی تحتانی و التهاب راه هوایی مشخص می شود و عملکرد ریوی در طول حمله یک الگوی انسدادی را نشان می دهد، در موارد جدی همراه با کاهش ظرفیت تهویه، هزینه های مراقبت های پزشکی نیز از نظر پذیرش در بیمارستان، دارو و روزهای کاری از دست رفته قابل توجه است.

هیره های گرد و خاک یکی از عوامل اصلی ایجاد حساسیت هستند و این حساسیت هایی که هیره های گرد و خاک ایجاد می کنند باعث بروز آسم،آبریزش بینی،ریزش اشک از چشم، عطسه و مشکلات تنفسی و التهاب پوستای می شود. محل زندگی هیره ها عموما در داخل فرش، موکت، مبلمان و تخت خواب است. زیرا در این گونه محیط ها بیشترین تجمع پوست مرده انسان یافت می شود. این موجودات دائم پوست اندازی میکنند و در نتیجه پوست آنها که وزن بسیار سبکی دارد در هوای اتاق معلق میشود و سپس وارد ریه انسان میشود و در نتیجه باعث بیماری های تنفسی میشود. حتی مدفوع این موجودات میتواند بر روی پوست انسان حساسیت زا باشد. بهترین روش شناخته شده برای از بین بردن این موجودات استفاده از شستشوی مبلمان و تخت خواب با استفاده از ابزار های HWE که این ابزار ها با پاشش آب داغ و مکش آن می توانند کلنی این موجودات را از بین ببرند. رطوبت و دما حیاتی ترین عوامل در بقا و توسعه جمعیت کنه های گرد و غبار خانگی هستند.

مطالعات نشان داده است که شیوع حساسیت بیش از حد به آلرژن های گربه در افراد تقریباً 20% بوده است. شیوع آلرژی سگ در جمعیت های انتخاب نشده 15% گزارش شده است. این حیوانات به همراه شوره، مو، بزاق و یا ادرار که شوره مهمترین منبع آلرژن در گربه است. آلرژن در محیط های داخلی با شوره و ریزش مو منتشر می شود. آلرژن در هوا، احتمالاً پس از خشک شدن و پوسته پوسته شدن خز، روی ذرات با قطر 1 تا 10 متر، عمدتاً 5 متر در هوا منتقل می شود.

دکتر معصومه امین، گروه بیولوژی و کنترل ناقلین بیماریها، دانشکده بهداشت شیراز