تاب‌آوری به معنی توانایی فرد برای مقابله، سازگاری و بازیابی سریع از فشارها و مشکلات زندگی است. این توانایی در شرایط بحران، مانند جنگ، بلایای طبیعی، بیماری‌های همه‌گیر و سایر شرایط سخت، اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. زنان به دلیل نقش‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیستی خاص خود، در معرض چالش‌ها و آسیب‌های بیشتری قرار دارند و بنابراین افزایش تاب‌آوری در آنان اهمیت زیادی دارد.

اهمیت تاب‌آوری در زنان در شرایط بحران

• حفظ سلامت روانی و جسمانی: تاب‌آوری به زنان کمک می‌کند تا در مواجهه با فشارهای روحی و روانی ناشی از بحران‌ها، سلامت روانی خود را حفظ کرده و از بروز افسردگی، اضطراب و استرس مزمن جلوگیری کنند.
• توانمندسازی و استقلال: زنان تاب‌آور قادرند بهتر تصمیم‌گیری کنند، از منابع موجود بهره ببرند و نقش فعال‌تری در خانواده و جامعه داشته باشند.
• حمایت از خانواده و جامعه: زنان به‌عنوان محور خانواده، در شرایط بحرانی نقش مهمی در حمایت از فرزندان و سایر اعضای خانواده دارند؛ تاب‌آوری آنان به حفظ انسجام و امنیت خانواده کمک می‌کند.
• کاهش آسیب‌پذیری: تاب‌آوری باعث می‌شود زنان کمتر در معرض آسیب‌های اجتماعی مانند خشونت خانگی، فقر و بی‌ثباتی قرار گیرند.

عوامل مؤثر در تقویت تاب‌آوری زنان

• پشتیبانی اجتماعی: وجود خانواده، دوستان و گروه‌های حمایتی باعث تقویت تاب‌آوری می‌شود.
• آموزش و مهارت‌ها: آموزش مهارت‌های مقابله‌ای، مدیریت استرس و حل مسئله نقش مهمی در افزایش تاب‌آوری دارد.
• سلامت جسمانی: حفظ سلامت جسمی با تغذیه مناسب، ورزش و مراقبت‌های پزشکی به تاب‌آوری کمک می‌کند.
• اعتقادات و باورهای معنوی: باورهای دینی و معنوی می‌تواند به زنان در مقابله با مشکلات روحیه و امید ببخشد.
• توانمندسازی اقتصادی: استقلال مالی باعث افزایش اعتماد به نفس و کاهش وابستگی می‌شود.

راه‌های ایجاد و افزایش تاب‌آوری در زنان

1.یادگیری مهارت‌های روانی-اجتماعی: شرکت در کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی برای یادگیری مهارت‌هایی مانند مدیریت هیجان، حل مسئله، ارتباط موثر و کنترل استرس.

2. ایجاد شبکه‌های حمایتی: تشویق زنان به تشکیل گروه‌های حمایتی و مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی برای افزایش پشتیبانی روانی و اجتماعی.

3. ارتقای سلامت جسمانی: ترویج سبک زندگی سالم شامل تغذیه مناسب، ورزش منظم و دسترسی به خدمات سلامت.

4. تقویت استقلال اقتصادی: آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای و ایجاد فرصت‌های اشتغال برای زنان.

5. حمایت از سلامت روان: دسترسی به مشاوره و خدمات روانشناسی در مواقع بحران.

6. ترویج باورهای مثبت و معنوی: تشویق به تفکر مثبت، امید و بهره‌گیری از منابع معنوی برای مقابله با سختیها

دکتر لیلا قهرمانی عضو هیات علمی گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز