پوکی استخوان با کاهش تراکم و قدرت استخوان‌ها، احتمال شکستگی را حتی در اثر ضربه‌های خفیف یا زمین خوردن ساده افزایش می‌دهد. شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان، خصوصاً در ناحیه لگن، ستون فقرات و مچ دست، می‌توانند پیامدهای جدی مانند درد مزمن، ناتوانی حرکتی، و کاهش استقلال فردی را به‌دنبال داشته باشند. بنابراین پیشگیری از سقوط و شکستگی یکی از مهم‌ترین بخش‌های مراقبت از بیماران مبتلا به پوکی استخوان است. 

اهمیت پیشگیری از سقوط

بیش از نیمی از شکستگی‌های استخوانی در سالمندان به دنبال سقوط اتفاق می‌افتد. هرچه فرد مسن‌تر شود، ضعف عضلات، اختلال تعادل و کاهش دید می‌تواند خطر افتادن را افزایش دهد. ایجاد محیط‌های ایمن در خانه و محل کار، آموزش حرکات مناسب و استفاده از وسایل کمکی می‌تواند از بروز بسیاری از این حوادث جلوگیری کند. 

راهکارهای پیشگیری در منزل و محیط زندگی

• حذف موانع و فرش‌های لغزنده از مسیرهای رفت‌وآمد در خانه 
• استفاده از کفش‌های مناسب با کفی غیرلغزنده
• نصب دستگیره و پایه در حمام، راه‌پله و کنار تخت خواب
• تأمین نور کافی در شب هنگام راه رفتن یا بیدار شدن از خواب
• در دسترس بودن تلفن یا زنگ هشدار برای درخواست کمک در صورت افتادن

تقویت بدن و تعادل حرکتی 

فعالیت‌های فیزیکی منظم مانند پیاده‌روی، تای‌چی، یوگا یا تمرینات سبک با کش ورزشی موجب تقویت عضلات، تعادل و هماهنگی می‌شوند. توصیه می‌شود سالمندان روزانه حداقل ۳۰ دقیقه تحرک داشته باشند تا عضلات و استخوان‌ها فعال مانده و کنترل بهتر بدن حفظ شود. 

تغذیه و درمان مکمل 

مصرف کافی کلسیم و ویتامین D، ضمن افزایش قدرت استخوان، به بهبود عملکرد عضلات و پیشگیری از افتادن کمک می‌کند. داروهای تقویت‌کننده استخوان و درمان‌های تجویز شده توسط پزشک باید به‌طور منظم مصرف شوند و از قطع خودسرانه داروها پرهیز شود. 

ارزیابی دوره‌ای و مراقبت بهداشتی

ارزیابی بینایی، وضعیت تعادل، قدرت عضلات و بررسی داروهای مصرفی از سوی پزشک به پیشگیری از زمین خوردن کمک می‌کند. برخی داروها ممکن است باعث خواب‌آلودگی یا افت فشار شوند؛ تغییر آن‌ها تحت نظر پزشک ضروری است. 

پیشگیری از سقوط، اولین گام در حفاظت از سلامت استخوان‌های افراد سالمند و مبتلا به پوکی استخوان است. با رعایت اصول ایمنی در خانه، تغذیه سالم و فعالیت منظم بدنی، می‌توان از شکستگی‌های دردناک و پیامدهای جدی آن پیشگیری کرد. 

دکتر لیلا قهرمانی – استاد گروه ارتقاء سلامت دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز