بیوگی پدیده ایست که افراد را از نظر وضعیت سلامتی، مالی، روابط انسانی و اجتماعی تحت تاثیر قرار می دهد. فردی که همسرش را از دست داده و دوباره ازدواج نکرده است، بیوه تلقی می شود.

به گزارش روابط عمومی دانشکده بهداشت، بیوگی پدیده ای زنانه بوده و طبق سرشماری سال 1395 ایران، حدود 7/0درصد از مردان و 10/5 درصد از زنان در شمار بیوگان قرار دارند. زنان بیوه در معرض پیامدهای رفتاری و اجتماعی ناشی از بیوگی بوده و بالتبع نیازمند بازنگری مجدد در نقش‌های اجتماعی شان می‌باشند که این بازنگری در نقش غالباً با احساس تنهایی همراه است، که از جمله سخت‌ترین جنبه‌های بیوگی است. از آنجایی که تاب‌آوری فرایند پویای انطباق و سازگاری مثبت با تجربه تلخ و ناگوار در زندگی است؛ افراد تاب آور، احساس ناامیدی و تنهایی کمتری دارند و در برابر مشکلات تحمل خوبی از خود نشان می دهند. از طرفی سرمایه روانشناختی که یک حالت روانشناختی مثبت و رویکرد واقع گرا و انعطاف پذیر نسبت به زندگی است از چهار سازه امید، خوش بینی، تاب آوری و خودکارآمدی تشکیل می شود.

مفهوم تاب آوری

تاب آوری فرایند پویای انطباق و سازگاری مثبت با تجربه تلخ و ناگوار در زندگی می باشد؛ که تنها پایداری در برابر آسیب‌ها یا شرایط تهدیدکننده نیست، بلکه شرکت فعال و سازنده فرد در محیط است. از جمله ویژگی های افراد تاب آور می توان به موارد زیر اشاره کرد: 1) احساس ناامیدی و تنهایی کمتری دارند و در برابر مشکلات تحمل خوبی از خود نشان می دهند؛ 2) با وجود قرار گرفتن در شرایط پر خطر و دشوار، از نظر روانی آسیب نمی بینند؛ باور دارند که زندگی با معناتر از این است که بخواهند در مقابل مشکلات تسلیم شوند.

 

ارتقاء تاب‌آوری در زنان بیوه بر ابعاد مختلف سلامت آنان تاثیر گذار است و خودکارآمدی را در نیز در آنان افزایش می‌دهد. مهارت تاب‌آوری می‌تواند زنان بیوه را در مواجهه با شرایط جدید پیش رو و پیامد‌های ناشی از بیوگی؛ توانمند ‌سازد. تاب‌آوری در زنان بیوه در کل متاثر از عوامل متعددی از جمله سلامت جسمی و روانی، استقلال مالی، حمایت اجتماعی و ... در هر دو جنس زن و مرد می‌باشد. اما زنان بیوه به دلیل شرایط اجتماعی، فرهنگی، اشتغال و اقتصاد بیشتر از مردان تحت تاثیر این آسیب‌ها قرار می‌گیرند و لازم است تاب‌آوری در آنان ارتقاء یابد. از طرفی سطح تاب آوری در زنان سرپرست خانوار (بیوه یا مطلقه)، نسبت به سایر زنان کمتر می‌باشد. تاب‌آوری مهارتی مقابله‌ای است که در برخورد مناسب با موانع تنش‌زا در زندگی بسیار موثر است. بنابراین انجام اقدامات مناسب در زمینه سنجش تاب‌آوری و ارتقاء آن می‌تواند کمک موثری برای زنان بیوه و همچنین جامعه باشد.

مفهوم سرمایه روانشناختی

سرمایه روانشناختی یک حالت روانشناختی مثبت و رویکرد واقع گرا و انعطاف پذیر نسبت به زندگی است که از چهار سازه امید، خوش بینی، تاب آوری و خودکارآمدی تشکیل می شود و هر کدام از آنها به عنوان یک ظرفیت روانشناختی مثبت در نظر گرفته می شود. افراد با سرمایه روانشناختی بالا به طور عمده ای هیجانات مثبت بیشتری راتجربه می کنند و از حوادث و و وقایع پیرامون خودارزیابی مثبتی دارند. اسنایدر امیدواری را به این صورت تعریف کرده است:” حالت انگیزشی مثبتی که ناشی از داشتن اراده برای دستیابی به نتیجه مورد نظر یا دلخواه است. امیدواری، برنامه‌ریزی برای دستیابی به هدف است که نه تنها دربرگیرنده شناسایی هدفها است، بلکه راه‌های متفاوت رسیدن به هدفها را نیز در بر می‌گیرد. به عبارت دیگر: امیدواری مستلزم داشتن اراده برای نیل به موفقیت و نیز، شناسایی، شفاف سازی و پیگیری راههای لازم برای دستیابی به موفقیت است. خوشبینی یکی از خصوصیات مثبت انسان است که در آن معمولا پیامدهای مثبت مورد انتظارند و بر ابعاد مختلف سلامت انسان موثر است. داشتن دید خوشبینانه در زندگی در کنار آمدن با حوادث استرس زا و آرامش زدا در زندگی، به افراد کمک می کند. خودکارآمدی همان، احساس شایستگی، کفایت و قابلیت در کنار آمدن با زندگی است و متغیر مهمی در شکل گیری احساس شایستگی و موفقیت در انسان ها است.

سرمایه روانشناختی ساختار مهمی است که در سطوح پایین منجر به افسردگی و انزوای اجتماعی و باعث فقدان احساس رضایت و اعتمادبه نفس و احساس نبود اراده یا هدف در زندگی شده و به کاهش سلامت روانی و جسمانی منجر می شود.

نقش آموزش در بهبود تاب آوری و سرمایه روانشناختی

آموزش به عنوان یک عامل موثر در ارتقاء مهارت‌های مختلف از مدت‌ها پیش به اشکال متعددی مورد استفاده واقع گردیده است. مداخلات آموزشی متعددی به منظور افزایش سرمایه روانشناختی و تاب آوری اجرا شده‌اند که شامل برنامه‌هایی به صورت فردی یا گروهی جهت ارتقای سرمایه روانشناختی و تاب آوری با تمرکز بر زیر مقیاس‌های آن‌ها بوده است. اکثر مداخلات تاثیر مثبت آموزش بر تای آوری و سرمایه روانشناختی را تایید کرده‌اند.