عفونت انگلی روده است که توسط آمیب انتاموبا هیستولیتیکا یا E. histolytica ایجاد می شود. علائم آمیبیازیس شامل مدفوع شل، گرفتگی شکم و درد معده است. اکثر افراد مبتلا به آمیبیازیس علائم قابل توجهی ندارند. انتامبا هیستولیتیکا یک تک یاخته تک سلولی است. این آمیب معمولاً از طریق غذا یا آب آلوده وارد بدن می‌شود. تماس با مدفوع آلوده نیز می‌تواند سبب ورود این ارگانیسم به بدن گردد. انگل هم به صورت کیست و هم به صورت انگل فعال، فرد را آلوده می‌کند. کیست‌ها شکل نسبتاً غیرفعال انگل هستند که می‌توانند چندین ماه در خاک یا محیطی که به مدفوع آلوده شده است باقی بمانند. هنگامی که کیست‌ها وارد بدن می‌شوند، در دستگاه گوارش قرار می‌گیرند. سپس یک شکل تهاجمی و فعال از انگل به نام تروفوزوئیت (trophozoite) را آزاد می‌کنند. انگل‌ها در دستگاه گوارش تولید مثل کرده و وارد روده بزگ می‌شوند. این موضوع می‌تواند سبب بروز علائم آمیبیازیس در فرد آلوده شود.

علائم آمیبیازیس:

آمیبیازیس می تواند باعث اسهال خونی، کولیت و تخریب بافت شود. فرد آلوده می تواند با انتشار کیست های جدید در محیط از طریق مدفوع آلوده، بیماری را گسترش دهد. علائم بیماری 1 تا 4 هفته پس از ورود کیست به بدن ظاهر می شوند. علائم در این مرحله خفیف و شامل مدفوع شل و گرفتگی معده است. در یک عارضه نادر این بیماری، تروفوزوئیت ها ممکن است دیواره های روده را بشکنند، وارد جریان خون شده و به اندام های داخلی مختلف بروند. این وضعیت اغلب به کبد ختم می شود، اما ممکن است قلب، ریه ها، مغز یا سایر اندام ها را نیز آلوده کنند. اگر تروفوزوئیت ها به اندام داخلی حمله کنند، بالقوه می توانند باعث ایجاد آبسه ها، عفونت ها، بیماری شدید و مرگ شوند. در صورت حمله انگل به پوشش روده، می تواند اسهال خونی آمیبی شود. اسهال خونی آمیبی شکل خطرناکتر آمیبیاز با مدفوع مکرر آبکی و خونی و گرفتگی شدید معده است. یکی دیگر از عوارض بسیار نادر کولیت آمیبی نکروزان برق آسا است که می تواند بافت روده را از بین ببرد و منجر به سوراخ شدن روده و پریتونیت شود. کبد مقصد مکرر این انگل است، جایی که می تواند باعث ایجاد مجموعه ای از چرک به نام آبسه کبد آمیبی شود. علائم این بیماری شامل تب و حساسیت در قسمت بالا و سمت راست شکم است. عوامل خطر آمیبیازیس شدید عبارتند از: مصرف الکل، ابتلا به سرطان، سوء تغذیه، سن (سالمندان و کودکان در معرض بیشترین خطر هستند)، بارداری، سفر به منطقه گرمسیری، استفاده از داروهای کورتیکواستروئید برای سرکوب کردن سیستم ایمنی بدن.

تشخیص آمیبیازیس:

تشخیص آمیبیاز می تواند دشوار باشد. زیرا E. histolytica بسیار شبیه سایر انگل ها می باشد. برای تشخیص  E. histolytica، پزشک ممکن است آزمایش هایی مانند نمونه مدفوع و آزمایش آنتی ژن را تجویز کند. به طور کلی تست‌های رایج برای تشخیص این بیماری انگلی عبارتند از:

·     آزمایش مدفوع: جهت بررسی ابتلا به اسهال آمیبی، ممکن است از فرد خواسته شود چند روز متوالی نمونه مدفوع خود را جمع‌آوری کند. مکرر بودن نمونه‌گیری به این دلیل است که تعداد آمیب‌ها ممکن است طی روزهای مختلف، متفاوت باشد.

·         آزمایش آنتی‌ژن:  نمونه مدفوع بیمار ممکن است از نظر آنتی‌ژن آمیب انتامبا هیستولیتیکا مورد بررسی قرار گیرد.

·     آزمایش PCR:  آزمایش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز مولکولی (PCR) ممکن است برای تشخیص آمیبیازیس از سایر عفونت‌ها انجام شود. این آزمایش معمولا روی نمونه خون یا سواب تهیه شده از بینی انجام می‌شود.

·         آزمایش خون:  آزمایش خون برای کمک به تعیین گستردگی عفونت به سایر اندام‌ها (غیر از روده) انجام می‌شود.

·         آزمایشات تصویر برداری: اگر انگل‌ها در خارج از روده پخش شوند، ممکن است دیگر در مدفوع قابل تشخیص نباشند. در چنین شرایطی پزشک ممکن است سونوگرافی یا سی.تی.اسکن را برای بررسی ضایعات روی اندام‌های دیگر مانند کبد، تجویز کند.

پیشگیری از آمیبیازیس

بهترین راه جلوگیری از آمیبیازیس رعایت بهداشت فردی است. درصورت سفر به مکان‌هایی که این عفونت شایع است، هنگام تهیه و خوردن غذا، رعایت مواردی از قبیل شستن میوه جات و سبزیجات، استفاده از بطری آب ، جوشاندن آب لوله کشی قبل از مصرف، خودداری از مصرف تکه های یخ یا نوشیدنی های غیر بهداشتی، خودداری از مصرف شیر، پنیر یا سایر محصولات لبنی غیر پاستوریزه، خودداری از مصرف مواد غذایی فروخته شده توسط فروشندگان خیابانی لازم است. آمیبیازیس عموماً به درمان پاسخ می دهد و در عرض 2 هفته از بین می رود.

درمان  آمیبیازیس

داروی ضد آمیبی مترونیدازول (Flagyl) به صورت کپسول و آنتی بیوتیک هایی مانند دیلوکسانید فوروات یا پارومومایسین برای بیمار تجویز می شود. اگر کولون یا بافت های صفاقی سوراخ شده باشند، ممکن است جراحی لازم باشد.