مهارت ارتباط مؤثر و روابط بین فردی در ایجاد روابط مثبت و مؤثر فرد با انسانهای دیگر کمک میکند. یکی از این موارد توانایی ایجاد روابط دوستانه است که در سلامت روانی و اجتماعی و روابط گرم خانوادگی نقش بسیار مهم ایفا میکند و به عنوان یک منبع مهم در روابط اجتماعی سالم نقش دارد.

ارتباط مؤثر/ روابط بین فردی
انسان همواره نیازمند بیان خویشتن است. بیان خویشتن ( چه به صورت کلامی و چه غیرکلامی ) هنگامی موثر است که با فرهنگ،سنتها و ارزشهای جامعه تناسب داشته باشد. این مهارت مشتمل بر ابراز عقاید،امیال و حتی نیازها و ترس هاست. قدرت برقراری و حفظ روابط دوستانه در بهداشت روان فردی و اجتماعی اشخاص تأثیر بسزایی دارد. در این زمینه میتوان حفظ روابط مطلوب، صمیمانه و همراه با مسئولیت با اعضای خانواده را نقطه آغاز کسب این مهارت تلقی کرد. زیرا خانواده تکیه گاه و حامی انسان در همه موقعیتهاست. پایان بخشیدن به یک ارتباط بین فردی به صورت سازنده و مفید نیز بخش دیگری از واقعیتهای زندگی است که آن نیز به تمرین و تجربه نیاز دارد. یکی از عوامل مهم ارتباط مؤثر بین فردی ناتوانایی یا توانایی شخص در ابراز وجود است. توجه به مبحث ابراز وجود در دو دهه اخیر، نشان دهنده اهمیت این بعد از تعاملات اجتماعی است.

برخی متخصصان ابراز وجود را دارای چهار مرتبه می دانند:
- رد تقاضای نامقبول دیگران
- جلب احساس مثبت دیگران و طرح درخواستهای خود
- ابراز احساسات مثبت و منفی
- شروع، ادامه دادن و خاتمه دادن به گفتگو

تاکنون تعاریف بسیاری از ابراز وجود شده است که در این مبحث به دو تعریف اصلی و مهم آن اشاره می شود:
- ابراز وجود شامل گرفتن حق خود و ابراز عقاید، احساسات و افکار خویش به طور مستقیم و صادقانه است، به نحوی که حقوق دیگران نیز محترم شمرده شود.
- رفتاری که شخص را قادر میسازد منافع خویش را تشخیص دهد و بر اساس آن عمل کند، بدون اضطراب جدی بر حق خود پای فشارد، احساسات واقعی خود را صادقانه بیان کند و بدون فراموش کردن حقوق دیگران، حق خود را مطالبه و اعاده نماید.
در هر دو تعریف بر رعایت و احترام به حقوق دیگران تأکید شده است. کسانی که مهارت را کسب کرده اند باید بتوانند بین گرفتن حقوق خود و پای مال کردن حقوق دیگران تفاوت قایل شوند.

بنابراین به طور کلی ابراز وجود متشکل از هفت مفهوم است که عبارتند از:
- ابراز عقاید متفاوت
- تقاضای تغییر رفتارهای نامطلوب دیگران
- رد درخواستهای نامعقول دیگران
- پذیرش کاستی های خود
- آغاز و ادامه تعاملات خود با دیگران
- ابراز احساسات مثبت
- ادای جملات متعارف در هنگام مواجه یا جدا شدن از دیگران
این توانایی در ایجاد روابط بین فردی مثبت و مؤثر فرد با انسانهای دیگر کمک می کند. یکی از این موارد توانایی ایجاد روابط دوستانه است که در سلامت روانی و اجتماعی و روابط گرم خانوادگی نقش بسیار مهمی ایفا میکند و به عنوان یک منبع مهم در روابط اجتماعی سالم نقش دارد.

اهداف یادگیری مهارت ارتباط مؤثر و روابط بین فردی

مهارتهای ذهنی عبارتند از: آموختن این که ارتباط مؤثر و مفید یا ارتباط نامطلوب برشخصیت ما چه تأثیری میگذارد، درک اینکه ارتباطات مطلوب در تمام موقعیتها اهمیت بسیار زیادی دارد، شناخت موانع برقراری یک ارتباط مؤثر، آشنایی با ارتباط غیرکلامی و غیره.
مهارت های فیزیکی عبارتند از: توانایی برقراری ارتباط مطلوب با دیگران، توانایی اجتناب از سوءتفاهمات رایج در روابط بین فردی، توانایی ابراز نظریات مخالف، توانایی دیدن مسائل از دیدگاه دیگران و غیره.
مهارت های نگرشی (طرز تفکر) عبارتند از: علاقه به برقراری روابط دوستانه با دیگران، تمایل به رفع سوء تفاهمات در روابط جاری، علاقه به ابراز نظرات خود در روابط بین فردی و غیره.

تهیه کننده: مرضیه هاشمی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی و مدیریت اداری و عمومی دانشکده بهداشت.

پایان خبر/