تاریخچه ارگونومی در طراحی خودرو یک تاریخ طولانی است. ماشین‌های اولیه اغلب بدون فکر زیاد برای راحتی یا نیاز راننده طراحی می‌شدند، اما با رایج‌تر شدن و پیچیده‌تر شدن خودروها، ارگونومی اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرد.

 در دهه‌های 1950 و 1960، طراحان خودرو شروع به توجه بیشتر به مواردی مانند دید، طراحی صندلی، و قرارگیری کنترل کردند. در دهه های 1980 و 1990، ظهور تکنولوژی در خودروها منجر به تمرکز جدیدی بر روی ارگونومی شناختی شد. امروزه ارگونومی در تمام جنبه‌های طراحی خودرو، از شکل کلی خودرو گرفته تا کوچک‌ترین جزئیات فضای داخلی، مورد توجه قرار گرفته است.

در دنیای امروزی، طراحی خودروها به عنوان یکی از مهمترین عوامل در تجربه کاربری و رضایت مشتریان مطرح است. برای ایجاد یک تجربه رانندگی بهینه، ارگونومی شناختی و فیزیکی می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. در این مقاله، به بررسی ارگونومی شناختی و فیزیکی در طراحی خودروها پرداخته خواهد شد و نقش این اصول در ایجاد یک تجربه کاربری بهینه بررسی خواهد شد.

ارگونومی شناختی در طراحی خودرو

1. ارائه اطلاعات: طراحی نمایشگرها، کنترل ها و نشانگرها برای ارائه اطلاعات به شیوه ای واضح، مختصر و قابل فهم. این شامل اندازه فونت، رنگ، کنتراست و طرح است.
2. طراحی رابط: طراحی رابط های کاربری برای اطلاعات سرگرمی، ناوبری و سایر سیستم های داخل خودرو به گونه ای که بصری و آسان باشد و با آیکون ها، ساختارهای منو و زمان پاسخگویی ثابت برای استفاده باشد.
3. تجزیه و تحلیل وظایف: تجزیه و تحلیل وظایف رایجی که رانندگان انجام می دهند، مانند تنظیم کنترل های آب و هوا یا تعویض منابع صوتی، و طراحی سیستم ها و رابط ها برای پشتیبانی کارآمد و ایمن از این وظایف است.
4. مدیریت حواس پرتی: طراحی سیستم هایی برای به حداقل رساندن حواس پرتی و بار شناختی بر روی راننده. این شامل ویژگی‌هایی مانند تشخیص صدا، نمایشگرهای هدآپ، و سیستم‌های پیشرفته کمک راننده (ADAS) است که به کاهش نیاز رانندگان به برداشتن چشم از جاده یا دست‌هایشان از روی فرمان کمک می‌کند.

ارگونومی فیزیکی در طراحی خودرو

0. نشستن و وضعیت بدنی: طراحی صندلی ها و موقعیت های رانندگی برای پشتیبانی از طیف وسیعی از اندازه ها و شکل های بدن، با پشتیبانی از کمر، ارتفاع صندلی، تکیه دادن قابل تنظیم باشد.
   
   
1. پدال، فرمان و کنترل دسترسی: پدال‌های قابل تنظیم، فرمان‌های تلسکوپی و کنترل‌هایی که با دقت تعبیه شده‌اند می‌توانند اندازه‌های مختلف راننده را در خود جای دهند و نیاز به حرکت یا کشش ناخوشایند را به حداقل برسانند.
   
   
2. فضای داخلی و دسترسی: طراحی خودروهایی با فضای داخلی جادار، با قابلیت ورود آسان، بازشوهای گسترده درها، و دستگیره‌های چنگک به خوبی قرار گرفته می‌تواند مسافرانی با تحرک محدود را در خود جای دهد.
   
   
3. آب و هوا و کیفیت هوا: طراحی سیستم های کنترل آب و هوا و فیلتراسیون هوا می تواند راحتی را بهبود بخشد و خستگی را برای رانندگان و مسافران کاهش دهد.
   
   
4. دید و روشنایی: طراحی پنل‌ها، نمایشگرها و سایر قسمت‌های داخلی خودرو باید به گونه‌ای باشد که برای کاربر قابل دسترس باشد همچنین طراحی نورپردازی داخلی و خارجی باید موثر و بدون تابش خیره کننده باشد که می تواند دید را بهبود بخشد و فشار چشم را برای رانندگان کاهش دهد.

ارگونومی در شرکت های خودروسازی BMW و Mercedes-Benz

هر دو شرکت تاکید زیادی بر ارگونومی در طراحی خودروهای خود دارند. آنها از فناوری پیشرفته و تحقیقات گسترده برای ایجاد خودروهایی راحت، ایمن و آسان استفاده می کنند. به عنوان مثال، سیستم iDrive  در BMW به گونه ای طراحی شده است که بصری و آسان برای استفاده باشد، در حالی که سیستم COMAND    در Mercedes-Benz، ساده طراحی شده است. هر دو شرکت همچنین به ارگونومی فیزیکی توجه زیادی دارند و دارای ویژگی هایی مانند صندلی های قابل تنظیم، فرمان و پدال هستند تا طیف وسیعی از رانندگان و مسافران را در خود جای دهند.

نتیجه‌گیری:

با رعایت اصول ارگونومی شناختی و فیزیکی در طراحی خودروها، تجربه کاربری بهبود می‌یابد و از لحاظ ایمنی و راحتی بیشتری برخوردار است. طراحی مناسب صندلی، کنترل‌های دستی، فضای داخلی و قرارگیری صحیح دستگاه‌های کنترلی، می‌توانند باعث بهبود عملکرد رانندگی، کاهش خستگی و افزایش راحتی رانندگی شوند. ارگونومی شناختی و فیزیکی باید به عنوان اصول حیاتی در طراحی خودروها مدنظر قرار گیرد تا تجربه رانندگی برای کاربران بهینه شود.

حمید جمشیدی دانشجوی کارشناسی ارشد ارگونومی دانشکده بهداشت