تعریف استرس : استرس  شرایط یا احساسی  است که در آن، فرد  از لحاظ ادراکی  بر این باور است که  مجموع خواسته‌ها و انتظاراتی  که از او وجود دارد، فراتر از منابع ، امکانات و توانمندی‌های در اختیار اوست .

استرس همیشه جنبه منفی ندارد. برخی از استرس ها سازنده هستند و باعث می شوند ما انرژی لازم برای انجام برخی از کارها را به دست بیاوریم . به اینگونه استرس ها استرس خوب می گویند. مانند نگرانی ما در شب امتحان که منجر به تمرکز بیشتر ما بر روی درس ها و خواندن آن ها می شود . آ نچه برای یک فرد استرس زا است می تواند برای فردی دیگر فاقد استرس باشد پس برداشت انسان ها از موقعیت ها در ایجاد و تداوم استرس تاثیر چشمگیری دارد.

علل استرس

• تغییرات عمده در زندگی
• احساس از دست دادن کنترل شخصی
• تهدید جانی به وسیله بک نیروی بیرونی
• اتفاقات زندگی از جمله طلاق یا جدایی ، از دست دادن یا تغییر شغل ، تغییر محل زندگی ، ازدواج و مرگ عزیزان بیشترین عوامل ایجاد استرس هستند.

تغییرات رفتاری ناشی از استرس

• کج خلقی ، بیقراری ، تمایل به تنهایی
• نامنطمی الگوی غذا خوردن (کم خوری یا پرخوری(
• رفتار خشن با دیگران
• افزایش مصرف سیگار یا الکل
• رفتارهای وسواس گونه

      علایم استرس

• تغییر ضربان قلب ، تغییر تنفس
• اختلالات گوارشی ، سوزش معده ، خشکی دهان
• مشکلات خواب
• عرق کردن، داغ یا سرد شدن بدن
• سر درد ، احساس سرگیجه
• از دست دادن تمرکز

روشهای کنترل استرس

• شما می توانید استرس خود را کنترل کنید ، اولین قدم شناخت هر چه بهتر خودتان است . باید ببینید عکس العمل تان در شرایط مختلف چگونه است ؟ چه عواملی باعث استرس تان می شود ؟ هنگام استرس چه رفتاری دارید ؟ پس از پاسخگویی به این سوالات مراحل زیر را طی کنید.
• اولویتها را مشخص کنید . لیستی از کارهایی که باید انجام دهید درست کنید ، تصمیم بگیرید انجام چه کاری برایتان بیشتر حایز اهمیت است ، آن را انجام دهید و بقیه کارها را به بعد موکول کنید .این عمل موجب می شود بدانید کدام کارتان از اولویت برخوردار است و برای به یاد آوردن آن استرس نخواهید داشت.

• تمرین مواجهه با موقعیت های استرس زا انجام دهید و راههایی برای مواجهه پیدا کنید. به عنوان مثال اگر می دانید که صحبت در جمع شما را دچار استرس می کند با کمک دوستان مورد اعتماد خود یک کنفرانس ترتیب دهید که در آن شما به عنوان سخنران در جمع صحبت نمایید.
• سبک زندگی سالم داشته باشید . ( خوردن غذای سالم ، استراحت کافی ، ورزش کردن و تفریح (

• برای کارهایی که نیاز به  تمرکز دارند زمان متوالی در نظر نگیرید ، قرار ملاقات ، جلسات و کلاس های درسی را پشت سر هم برنامه ریزی نکنید . وقت استراحت برای خود بگذارید . اگر احساس استرس می کنید چند نفس آرام و عمیق بکشید . از شکم تنفس کنید و هنگام بازدم با خود به آرامی یگویید " احساس آرامش می کنم " .

• از زندگی لذت ببرید و کارهایی که برایتان مفید است  و باعث آرامشتان می شود را بیابید. (یوگا ، دعا کردن ، تمرین تمرکز ، ...)
• در مدیریت زمان خبره شوید . کتاب بخوانید ، فیلم تماشا کنید ، به موسیقی مورد علاقه خود گوش دهید و در جلسات مدیریت زمان شرکت کنید . وقتی زمان های هدر رفته را از بین بردید برای استراحت خود وقت پیدا می کنید. فعالیت کنید ، به کارهای غقب افتاده خود برسید .

• زمانی که به کمک نیاز دارید، از درخواست آن کوتاهی نکنید.
• تغییرات را به عنوان جزیی از زندگی  بپذیرید. هیچ چیز ثابت باقی نمی ماند .
• اهداف و انتظارات واقع گرایانه داشته باشید. .. تحت فشار قرار دادن خود برای موفقیت خوب است ولی مطمئن شوید انتظارات تان واقع گرایانه است. مراقب کمال گرایی باشید به آن چه که می توانید به نحو احسنت انجام دهید قانع باشید نه شما و نه دوست یا فرزند شما. هیچ کس کامل نیست. به انسان ها اجازه اشتباه بدهید . اشتباهات ، معلم خوبی هستند.
• یاد بگیرید نه بگویید . محدود کردن فعالیت ها باعث کاهش استرس می شود . به جای وقت گذاشتن بر روی اولویت ها و نیازهای دیگران بر روی اولویتها و مسولیت های اصلی خود وقت بگذارید .

دکتر مهین نظری دکترای تخصصی آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت