بیماری مالتیپل اسکلروزیس : ام اس

مالتیپل اسکلروزیس به اختصار ام اس، یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به سیستم عصبی شامل مغز و نخاع حمله می کند؛ غلاف میلین محافظ و احاطه کننده سلول های عصبی تخریب شده و سلولهای عصبی زیر این لایه آسیب می بینند؛ به این معنی که حرکات پیام های عصبی کند یا مختل می شوند.

علت اصلی عملکرد اشتباه سیستم ایمنی در این بیماری مشخص نیست، اما اکثر متخصصان بیان می کنند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد بیماری ام اس دخیل هستند؛ بطوریکه بیشترین افراد درگیر بیماری در سنین 40-20 سال  بوده و در زنان میزان شیوع 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان است.

این بیماری مادام العمر یکی از شایع ترین علل ناتوانی در بزرگسالان بوده و می تواند با درگیری خفیف تا ناتوانی جدی مبتلایان، امید به زندگی آنان را کاهش دهد.

علائم بیماری مالتیپل اسکلروزیس

علائم ام اس از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما علائم اصلی آن  عبارتند از:

v      خستگی

v      مشکلات در راه رفتن

v      مشکلات بینایی مانند تاری دید

v      مشکلات کنترل مثانه

v      بی حسی یا گزگز در قسمت های مختلف بدن

v      سفتی و اسپاسم عضلانی

v      مشکلات تعادل و هماهنگی حرکات بدن

v      مشکلات مربوط به تفکر، یادگیری و برنامه ریزی

باید توجه داشت که بسته به شدت ام اس ، زمان ظهور، شدت و پیشرفت علائم متفاوت است.

تشخیص بیماری مالتیپل اسکلروزیس

·         آزمایش خون : در حال حاضر نمی تواند به تشخیص قوی ام اس کمک کند، اما جهت رد بیماریهای دیگر استفاده می شود.

·          MRI: جهت تائید شواهد میلین زدایی و رد اختلالات دیگر سیستم عصبی استفاده می شود و روش تشخیصی اصلی بیماری ام اس است.

درمان بیماری مالتیپل اسکلروزیس

در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای بیماری ام اس وجود ندارد، اما مصرف دوره ای داروهای استروئیدی (کورتون) براساس شدت علائم می تواند به کنترل این بیماری و کاهش علائم کمک کند. بنابراین باید با آموزش و اصلاح سبک زندگی مبتلایان، زندگی طولانی، فعال و سالم را برای ایشان به ارمغان آورد.

سبک زندگی سالم مبتلایان به مالتیپل اسکلروزیس

ü       خودمراقبتی : کارهایی که هر روز برای تناسب اندام، حفظ سلامت جسمی و روانی ، پیشگیری از بیماری و مقابله موثر با بیماری ها صورت می گیرد. مبتلایان به ام اس باید مسئولیت سلامتی و رفاه خود را بر عهده بگیرند.

ü       مراجعه به پزشک بطور منظم : حداقل سالی یک بار برای انجام مراقبت ها و آزمایش های مربوط به بیماری خود به پزشک مراجعه کنند.

ü       تغذیه سالم : هیچ رژیم غذایی خاص ثابت شده برای کاهش پیشرفت ام اس وجود ندارد، اما یک رژیم غذایی سالم و متعادل کم چرب و سرشار از میوه، سبزیجات و ماهی می تواند در کنترل علائم مانند خستگی و یبوست کمک کند. کاهش مصرف الکل نیز صورت بگیرد.

ü       فعالیت بدنی و ورزش منظم :  فواید خاص ورزش برای افراد مبتلا به ام اس از جمله کاهش خستگی، بهبود قدرت بدنی ، تحرک و عملکرد مناسب روده و مثانه دیده شده است.

ü       ترک سیگار : استعمال دخانیات با احتمال افزایش خطر پیشرفت بیماری ام اس همراه است.

ü       تقویت ایمنی بدن : معمولاً دریافت واکسن آنفولانزا در فصل پاییز به مبتلایان به بیماری ام اس متوسط تا شدید توصیه می گردد.

ü       برقراری ارتباط، دریافت حمایت و مراقبت از دیگران : کنار آمدن با بیماری طولانی مدت ام اس می تواند بر بیمار و خانواده وی فشار وارد کند؛ بنابراین صادقانه با دیگران در مورد احساس خود صحبت کنند. در موارد لزوم از خانواده و دوستان در امور روزانه خود کمک بگیرند.

ü       دریافت مشاوره پزشکی و مراقبتی  : مراجعه به پزشک ، مشاور، روانشناس و گروه های حمایتی در زمان احتیاج به اطلاعات مربوط به بیماری ام اس  و حمایت های روحی-روانی برای سازگار شدن با شرایط موجود صورت بگیرد.

دکتر محمدحسین کاوه عضو هیات علمی گروه آموزش بهداشت و ارتقا سلامت دانشکده بهداشت