امروزه بیماری سالک در 88 کشور جهان آندمیک است و 350 میلیون نفر در جهان در معرض خطر این بیماری قرار دارند با توجه به اهمیت آموزش جمعیت های بزرگ، این مطالعه با هدف تعیین تاثیر آموزش رفتار پیشگیری از سالک بر اساس مدل پرسید: نقش میانجیگری بهورزان شهرستان لارستان انجام شد.

عامل بیماری سالک در ایران، گونه های مختلفی از جنس لیشمانیا است. لیشمانیا نوعی تک یاخته درون سلولی اجباری از گروه تاژکداران، خانواده تریپانوزوماتیده است که از طریق نیش نوعی حشره به نام پشه خاکی از جنس فلبوتوموس از افراد مبتلا، بعضی از گوشتخواران و جوندگان آلوده  حمل شده و با گزش پشه حامل، به افراد سالم منتقل می کند. اشکال بالینی لیشمانیازیس شامل جلدی، احشایی (کالاآزار) و جلدی-مخاطی است. دو نوع لیشمانیوز جلدی روستایی مرطوب  و شهری خشک  در کشور وجود دارد که توسط فلبوتوموس پاپاتاسی و سرجانتی منتقل می شود. لیشمانیوز جلدی در دنیای قدیم (آسیا، اروپا وآفریقا) به دو صورت سالک شهری با ضایعات خشک (مخزن انسان و گاها سگ) و سالک روستایی با ضایعات مرطوب (مخزن جوندگان) مشاهده می شود. دوره کمون یا نهفتگی سالک شهری بین 2تا 8 ماه و سالک روستایی کمتر از 4 ماه می باشد. شدت بیماری در لیشمانیوز جلدی نوع روستایی بسیار بیشتر از نوع شهری بوده و بیشتر از 95 % موارد بیماری در کمتر از یک سال بهبود می‌یابند. در مورد لیشمانیوز جلدی نوع شهری، توزیع فصلی مشخصی وجود ندارد و بیماری در تمامی فصول سال مشاهده می‌شود .توزیع فصلی بیماری در لیشمانیوز جلدی نوع روستایی به طور معمول از شهریور شروع و در آذر ماه به حداکثر و در فروردین تقریباً به صفر کاهش پیدا می‌یابد. حداکثر انتقال در اواخر مرداد و شهریور و در مناطق جنوبی که آب و هوای گرمتری دارند، فصل انتقال آن تا آبان ماه نیز ادامه دارد.

در این مطالعه 2 مرکز بهداشتی درمانی واقع در شایعترین مناطق آندمیک بیماری سالک در شهرستان لارستان انتخاب شدند و به طور تصادفی به دو گروه تجربی و کنترل تقسیم شدند (مرکز خدمات جامع سلامت خور به عنوان گروه تجربی و مرکز خدمات جامع سلامت لطیفی به عنوان گروه کنترل). از آنجایی که پژوهش حاضر نیمه تجربی است تعداد نمونه مورد نیاز با کمک نرم افزار NCSS-PASS نسخه 15 ، حجم نمونه با 10% افت آزمودنی در روند مطالعه، 160 خانوار انتخاب شدند.

در نهایت، یافته‌های این پژوهش نشان داد که برنامه آموزشی بر اساس الگوی پرسید، همه جنبه های لازم جهت ایجاد تغییر و ماندگاری رفتار آموزشی در بهورزان را  به دلیل دارا بودن سازه های موجود (آگاهی، نگرش، عملکرد، تقویت کننده، قادر کننده و مستعد کننده)دارد و باعث اثربخش تر شدن آموزش گردیده و منجر به تغییر رفتار آموزشی بهورزان و به طبع آن خانوارهای تحت پوشش شد. اقدامات آموزشی قبل، حین و بعد از اجرای روشهای کنترل ناقل می تواند تاثیر بسزایی در موفقیت برنامه های پیشگیری و کنترل سالک داشته باشد و در این راستا استفاده از مدل پرسید توانست در اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه در کنترل سالک موثر باشد.

این مطلب از جلسه ی دفاع از پایان نامه ی "عفت جانفزا" دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش جامعه نگربه راهنمایی دکتر "لیلا قهرمانی" و با عنوان بررسی تاثیر آموزش رفتار پیشگیری از سالک بر اساس مدل پرسید: نقش میانجیگری بهورزان شهرستان لارستان استخراج گردیده است.