بیماری دیابت یکی از مهم ترین و شایع ترین بیماری ناشی از اختلال متابولیک بدن است.

اجرای برنامه های آموزشی و روش های اصلاحی و رفتاری مطلوب از موثرترین و مهم ترین روش های پیشگیری، کنترل و بهبود بیماری است.بنابراین، هدف از این مطالعه تعیین تاثیر آموزش سبک زندگی سالم برآگاهی، نگرش و رفتارهای خودمراقبتی و قندخون بیماران دیابتی نوع دو بود. در چند دهه ی اخیر ، بیماری دیابت نوع دو ملیتوس یکی از مشکلات بزرگ بهداشت عمومی در جهان به شمار می رود،که هزینه های مستقیم و غیر مستقیم زیادی را بر سیستم های مراقبت بهداشتی تحمیل می کند.براساس گزارش فدراسیون بین المللی دیابت(IDF) در سال 2015 حدود 415 میلیون نفر در جهان مبتلا به دیابت بودند که انتظار می رود این تعداد در سال 2040 به 642 میلیون نفر افزایش یابد، همچنین پیش بینی شده است که تعداد بیماران دیابتی در ایران تا سال 2030 به 6 میلیون نفر خواهد رسید.

دیابت تغییرات عمده ای در اغلب سیستم های بدن به وجود می آورد که باعث بروز عوارض فوری یا دیررس بیماری، ناتوانی، ازکارافتادگی، هزینه های درمانی و مرگ ومیر بالا می شود.  مرگ و میر افراد دیابتی 2 تا 3 برابر بیشتر از افراد سالم است .هر ساله بیش از  7 میلیون نفر در سرتاسر دنیا به دیابت مبتلا می شوند و بیش از 8/3 میلیون مرگ ناشی از دیابت روی می دهد.  عقیده بر این است که به علت کمبود تحرک، همه گیری دیابت نوع 2 در حال شکل گیری است و این بیماری یکی از معضلات بهداشتی قرن 21 است.

شواهد محکمی حاکی از وجود عوامل خطر قابل اصلاح مانند چاقی، اضافه وزن و عدم فعالیت فیزیکی به عنوان عوامل اصلی غیر ژنتیکی در ایجاد دیابت است. نقـش سبک زندگی در ایـن بیمـاری کامــلا محــسوس است . اصلاح شیوه سبک زندگی سنگ بنای مدیریت دیابت نوع دو است.

سبک زندگی شامل رفتارهایی مانند عادات غذایی، خواب و استراحت، فعالیت بدنی و ورزش، کنترل وزن، استعمال دخانیات و الکل، ایمن سازی در مقابل بیماری، سازگاری با استرس و توانایی استفاده از حمایت های خانواده و جامعه است.

امروزه اکثر مشکلات سلامتی مانند چاقی، انواع سرطانها، دیابت، پرفشاری خون و مرگ و میر ناشی از آنها با دگرگونی سبک های زندگی ارتباط دارد و نتیجه رفتارهای افراد و شیوه زندگی آنها است. آموزش نقش مهمی در تغییر سبک زندگی دارد. آموزش برای ارتقای سبک زندگی بیماران، روش مناسبی است که فرصت های یادگیری را دربارة بیماری، مکانیسم های سازگاری و افزایش مهارت ها در اختیار بیمار و خانوادة او قرار می دهد. هدف از اموزش و دادن دانش مناسب به بیماران، دستیابی به تغییرات رفتاری درست است. آموزش موجب توانمندی بیمار در پیشگیری، حفظ و ارتقای سلامتی و تعدیل بیماری می شود.

 

برای کسب نتایج مفید و مؤثر، آموزش باید اصولی و بر مبنای نظریه ها و الگوهای تعریف شده باشد. نظریه ها و الگوها دیدگاهی نظام مند از وقایع یا موفقیت ها را ارائه می کنند و فرآیندی منظم برای تجزیه و تحلیل موفقیت ها یا شکست ها هستند و به عنوان نقشه فرآیند آموزشی، راهنمایی لازم را برای بررسی و تشخیص آموزشی، برنامه ریزی آموزشی و طراحی مداخلات فراهم کرده و ارزشیابی را تسهیل می کنند . دراین بین، الگوی پرسید-پروسید یک چارچوب و الگوی طراحی جهت شناسایی نیازها در آموزش بهداشت و ارتقای سلامت است. این الگو، فرآیندی برای تغییر رفتار است و نتایج احتمالی حاصل از یک برنامه آموزشی را بررسی می کند.  ودمراقبتی و قندخون بیماران دیابتی نوع دو بود.

نتایج مطالعه حاضر نشان داد که برنامه های آموزشی  مبتنی بر مدل Precede در بهبود آگاهی ، نگرش و رفتاربیماران وکاهش قند خون تاثیرگذار است.بنابر این با اجرای برنامه های آموزشی میزان آگاهی مبتلایان به دیابت، نگرش و عملکرد آنان نسبت به بیماری بهتر می شود که این خود در پیشگیری از عوارض بیماری و نیز کنترل بیماری اهمیت دارد. مطالعه حاضربه صورت کارآزمایی شاهددارتصادفی در شهرستان اندیمشک ،جنوب غرب ایران در سال 1399، انجام شد. جامعه مورد بررسی شامل کلیه افراد مبتلا به دیابت نوع 2  مراجعه کننده به مراکز خدمات جامع سلامت روستایی شهرستان اندیمشک بود.

این مطالب از جلسه دفاع از عنوان پایان نامه "مهین خیرالهی" دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش جامعه نگر دوره مجازی گروه بهداشت عمومی به راهنمایی دکتر لیلا قهرمانی و دکتر مرتضی خفایی  با عنوان "تاثیر مداخله آموزشی سبک زندگی سالم برآگاهی، نکرش و رفتارهای خودمراقبتی و قندخون بیماران دیابتی نوع دو" در شهرستان اندیمشک استان خوزستان انجام شده است .

دکتر لیلا قهرمانی عضو هیات علمی گروه ارتقا سلامت دانشکده بهداشت