آیا تا به حال با خود فکر کرده‌ایم که فقط و فقط در شهری مانند شیراز با 1٬565٬572جمعیت، روزانه هر نفر، چند بار برای تهیه مایحتاج ضروری و غیرضروری خود به فروشگاه‌ها و مغازه‌های مختلف مراجعه می‌کند؟ در هر بار خرید، حتی برای ساده ترین و کوچکترین خریدهای خود که هیچ نیازی به دریافت کسیه پلاستیکی ندارد، از فروشنده تقاضای کیسه پلاستیکی می‌کنیم و ندادن کیسه پلاستیکی از سوی فروشنده را، کم‌فروشی تلقی می‌کنیم.

 

آیا تا به حال با خود به سرنوشت این کیسه‌های پلاستیکی یا هر پسماند دیگری که تولید می‌کنیم فکر کرده‌ایم؟ احتمالا اولین پلاستیک ساخته شده به دست بشر، هنوز در طبیعت سرگردان است. زمین ما چقدر و تا کجا گنجایش پذیرش زباله را دارد؟ ما تنها "یک زمین" داریم که آن نیز، متعلق به نسل‌های آینده هم می‌باشد. ای کاش به سهم خودمان از زمین قانع باشیم و به حق دیگران و آیندگان تجاوز نکنیم.

تولید پسماند علاوه بر مصرف مواد اولیه و به دنبال داشتن هزینه‌های گزاف جهت جمع‌آوری، پردازش و مدیریت آن، در صورت عدم مدیریت صحیح و اصولی، باعث ایجاد مشکلات زیست محیطی بسیار و به خطر انداختن زندگی موجودات زنده مانند آبزیان، پرندگان و گیاهان می‌شود.

با ساده‌ترین تغییرات در خود و سبک زندگی، می‌توانیم سهم بیشتری از زمین را حفظ کنیم و با زمین مهربان‌تر باشیم. با کمی تفکر و تامل پیرامون ساده‌ترین کارها و اعمال روزانه، می‌توانیم تاثیر بسزایی در کاهش پسماند تولیدی داشته باشیم. تفکیک زباله تر (پسماند غذایی، تفاله چای و... ) و پسماند خشک (کاغذ، مقوا، شیشه، فلزات، شیشه، پلاستیک و....) به مدیریت و کاهش حجم پسماند کمک می‌کند.

جنبش جهانی "پسماند صفر" یا "Zero Waste" از سال 2000 برای اولین بار از آمریکا شروع شد و سپس به اروپا رسید. خوشبختانه این جنبش در ایران هم رسیده است و طرفداران سبز زیادی هم پیدا کرده است. برای پیوستن به این جنبش، می‌توانیم از خودمان و با کوچکترین تغییرات شروع کنیم. یکی از موفق‌ترین افراد و آغازگر جنبش "پسماند صفر" در ایران، خانم آیه حمداوی، از شهروندان سبز شیرازی می‌باشد که در مدت کوتاه، با آموزش‌های ساده و مفید خود، توانسته افراد زیادی را در این مسیر، با خود همراه سازد. بهترین، مقرون به صرفه‌ترین و موثرترین راهکار مدیریت پسماند، تولید نکردن آن می‌باشد. در زیر به چند راهکار بسیار ساده جهت کاهش‌ پسماند در زندگی روزمره اشاره شده است:

- استفاده از باتری‌های شارژی

- استفاده از ساکهای پارچه‌ای یا توری‌های چند قسمتی بجای پلاستیک

- استفاده از ظروف بادوام و چند بار مصرف بجای ظروف یکبار مصرف در منزل و مهمانی‌ها

- استفاده از سفره‌های چند بار مصرف بجای سفره‌های پلاستیکی و یکبار مصرف

- آموزش صحیح استفاده و نگهداری از وسایل هنگام فروش به عنوان مثال نحوه صحیح شستن البسه و تمیز کردن کیف و کفش

- راه اندازی و توسعه نرم افزارهای مبادله وسایل قابل استفاده

- ترویج فرهنگ بخشیدن وسایل بدون استفاده، به دیگران؛ مانند وسایل کودکان و نوزادان که دیگر استفاده نمی‌شود.

- بخشیدن لباس‌های قابل استفاده‌ای که به هر دلیلی دیگر استفاده نمی‌کنیم به دیگران و نیازمندان

- تعمیر لباس‌های قابل تعمیر و استفاده مجدد از آنها

- اهدای کتاب‌های خوانده شده یا کتاب‌هایی که دیگر از آنها استفاده نمی‌کنیم مانند کتب درسی، به کتابخانه یا افراد دیگر

- همراه داشتن یک لیوان کوچک در کیف

- استفاده از قمقمه‌ها و ظروف مخصوص آب، بجای خرید بطری‌های آب معدنی

- استفاده از نی‌های فلزی و چند بار مصرف بجای نی‌های پلاستیکی یکبار مصرف

- ترویج ایده فروشگاه‌های پسماند صفر و عرضه محصولات دوستدار محیط زیست

- فعالسازی اس ام اس بانک و عدم دریافت رسید هنگام خرید

- حمایت و استفاده از نرم‌افزارهای جمع‌آوری پسماند تفکیک شده و پسماند خطرناک مانند زباله‌های الکترونیکی

- خرید صحیح و متناسب با میزان مصرف

- خرید نان با کیفیت و با ماندگاری بیشتر به منظور کاهش ضایعات و دورریز نان

- استفاده از فلش مموری‌ها، فضاهای ابری و سایر حافظه‌های جانبی بجای CD و DVD

- همراه داشتن ظرف هنگام خرید اقلام و اجناس فله مانند گوشت، شیرینی، شیر و پنیر.

- دقت کردن به تاریخ تولید و مصرف اجناس هنگام خرید تا مجبور نباشیم قبل از اتمام، به دلیل منقضی شدن تاریخ مصرف، آن را دور بیندازیم.

خرید سبز علاوه بر حس بسیار خوبی که به ما القا می‌کند، از نظر اقتصادی نیز می‌تواند به صرفه باشد. همچنین باعث می‌شود در مورد کارهایی که می‌خواهیم انجام دهیم کمی فکر کنیم و حساب شده‌تر عمل کنیم. حتی برای یک بار، خرید سبز را امتحان کنیم.

تهیه کننده: علیرضا عباسی کارشناس گروه مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت

زهره معینی دانشجوی دکترای بهداشت محیط