شناخت موش های منطقه، برآورد جمعیت و پراکندگی آنها در مبارزه بسیار مهم است لازم به ذکر است تمام مراحل مبارزه با جوندگان باید زیر نظر متخصصین این امر انجام گیرد.

جوندگان بزرگترین و پرجمعیت ترین راسته از پستانداران می باشند. اکثر جوندگان زندگی زیرزمینی دارند و شب زی هستند. جوندگان پستاندارانی هستند که تقریبا" در همه جای زمین، به استثنای قسمت هایی از قطبها زندگی می کنند. بسیاری از جوندگان در انتقال بیماری های مختلف به انسان و سایر حیوانات اهلی نقش مهمی دارند.

جوندگان مهم پزشکی

         از میان جوندگانی که در ایران یافت می شوند موش سیاه (Rattus rattus)، موش قهوه ای (R.. norvegicu) و موش خانگیMus musculus) ) دارای بیشترین اهمیت پزشکی در شهرهای ساحلی و کلان شهرها هستند و در انتشار بسیاری از بیماریهای عفونی نقش دارند. جوندگانی مانند ژربیل بزرگ (Rhombymus opimus)، ژربیل بیابانی هندی (Meriones hurrianae)، جرد لیبی (Meriones libycus) و ژربیل هندی  (Tatera    indica) در نواحی روستایی مخازن اصلی لیشمانیوز پوستی  بوده و در اطراف اماکن انسانی زندگی می کنند.

بیماریهای منتقله توسط جوندگان:

   جوندگان می توانند انواع بیماری های میکروبی و انگلی را به انسان، حیوانات اهلی و در بین خودشان منتقل و شایع کنند. مطالعات نشان داده است که موش ها حداقل 35 بیماری را منتقل می کنند. بیماری های منتقله توسط جوندگان ممکن است عامل ویروسی، باکتریایی، ریکتزیایی، کرمی انگلی، قارچی و تک یاخته ای داشته باشند. این بیماریها توسط اکتوپارازیت های جوندگان، ادرار، مدفوع و بطور مستقیم (گاز گرفتگی) انتقال می یابند.

برخی از بیماریهای منتقله توسط جوندگان عبارتند از:

لیشمانیوز، لپتوسیپروز، سالمونلوز، تیفوس، طاعون، تب گاز گرفتگی، هاری، تریشینوز، توکسوپلاسموز،فاووس، تب بازگرد، تولارمی، یرسینیوز وآلودگی های سستودی و ترماتودی.

کنترل و مبارزه با جوندگان:

جوندگان پستاندارانی هستند که خود را با هرگونه شرایط زیست سازش می دهند و تقریبا" در همه جا یافت می شوند. آنها برای دستیابی به غذا و پناهگاه با انسان رقابت می کنند و بیش از آنکه از محصولات تغذیه کنند  آنها را آلوده کرده و آسیب می رسانند. در مبارزه با جوندگان علاوه بر اهمیت پزشکی، اهمیت اقتصادی نیز مد نظر می باشد و آنها به محصولات کشاورزی، انبارها، ساختمانها، کابل های برق، مخابرات و سیستمهای الکترونیکی صدمه می زنند. برخی از آتش سوزی ها و اتصالات در اثر جویدن کابل ها  توسط جوندگان ایجاد می گردد.

 

·   نفوذ ناپذیر کردن ساختمانهادر هنگام ساخت (بتون آرمه کردن پی ساختمان)

·   فلزی ساختن لبه  در ها

·   بستن توری فلزی به پنجره ها و معبرها

·   جلوگیری از انباشتن هیزم و چوب

·   کنترل باز و بسته شدن درها و پنجره ها و مجهز نمودن آنها به فنرهای خودکار

·   مسدود کردن سوراخها و درزهای اطراف ساختمان و بدون منفذ کردن کانال هایی که

   لوله های تاسیسات ساختمان از آنها عبور می کند

·   تعمیر شیرهایی که چکه می کنند

·   نگهداری مواد غذایی در ظروف دربسته

·   پوشاندن لوله های فاضلاب و هواکش ها و  کابل ها با پوشش های فلزی

·   بریدن شاخه ای از درختان که به ساختمان ها راه دارد

·   بهسازی شبکه فاضلاب

·   جمع آوری زباله در ظروف دربسته و جمع آوری و دفع به هنگام آنها

·   از بین بردن پناهگاههای موشها و سایر محلهای استراحت آنها

·   آموزش به مسئولین بهداشتی و دست اندرکاران

·   آموزش به مردم  از طریق رسانه ها

·   صید موشها با استفاده از تله های زنده گیر ، کشته گیر، چسب دار

·   استفاده از دشمنان طبیعی مانند سگ ، گربه، شغال، سمور و پرندگان شکاری

·   کنترل شیمیایی

تهیه کننده: دکتر ابوذر سلطانی عضو هیات علمی گروه بیولوژی و کنترل ناقلین