آب یکی از نیازهای اساسی و اولیه هر موجودی است و بدون آن حیات معنایی نخواهد داشت.

آب آشامیدنی علاوه بر تامین آب مورد نیاز بدن دربرگیرنده املاح و عناصر معدنی و ضروری برای بدن است که کمبود یا افزایش پار ه ای از آنها منجر به ایجاد مشکلات و بیماری ها ی مختلفی می شو د،  بعنوان مثال می توان به کاهش و افزایش فلوئور اشاره نمود که به ترتیب باعث پوسیدگی دندان واسکلروزیس خواهد شد.  بنابراین استاندارد بودن کیفیت آب آشامیدنی می تواند نقش موثری دربهداشت و سلامت انسان به عهده داشته باشد . به همین دلیل یکی از وظایف اصلی مسئولین تهیه وتوزیع آب شرب و کنترل کیفیت آن است.

 آب آشامیدنی علاوه بر اینکه از نظر ظاهری بایستی شفاف، زلال و عاری از کدورت باشد، از نظر میکروبی و شیمیایی نیز بایستی در حد مطلوب قرار داشته باشد. از لحاظ کیفیت شیمیایی آب آشامیدنی نیز کاتیون های چند ظرفیتی مخصوصاً کلسیم و منیزیم که به راحتی ته نشین شده و در واکنش با صابون سبب کف نکردن آن و تشکیل رسوبات مزاحم می گردند از اهمیت بالایی برخوردارند. بر اساس استانداردهای ملی ایران حداکثر مطلوب سختی کل بر حسب کربنات کلسیم 300میلی گرم بر لیتر می باشد.  بالابودن جامدات آب نیز سبب ایجاد مزه شوری در آب می شود و تمایل مصرف کنندگان به مصرف چنین آب هایی را کاهش می دهد، به همین د لیل مصرف کنندگان همیشه در پی آب های شیرین بوده اند . همچنین با توجه به مساله کمبود منابع آبی در دسترس، انسا نها به مدت طولانی در جستجوی روش تصفیه مناسبی برای منابع ناچیز آب شیرین بوده اند. آب شیرین کن مفهوم جدیدی برای انسان نیست، بلکه این ایده ای است برای تبدیل آب شور به آب شیرین که روز به روز توسعه یافته و برای قرن ها از آن استفاده می شود. امروزه دستگاه ها ی آب شیرین کن در تامین آب مورد نیاز کشورهای مختلف جهان نقش بسزایی دارند و با توجه به افزایش مصرف آب و کاهش منابع طبیعی و تجدیدپذیر آب شیرین، این نقش روز به روز پررنگ تر می شود.  استفاده از دستگاه ها ی آب شیرین کن اگرچه منجر به تولید آب شیرین می شود، ولی این تکنولوژی نیز مانند سایر علوم طبیعی دارای یک سری معایب از جمله مصرف بالای انرژی و تاثیرات زیست محیطی می باشد. بطور کلی می توان گفت که دستگاه ها ی آب شیرین کن از طریق تخلیه کنترل نشده پساب خروجی( پساب نمکی) می توانند به محیط زیست آسیب جدی وارد نمایند، چرا که پساب تولیدی در دستگاه های آب شیرین کن، دارای باقیمانده مواد شیمیایی بکار گرفته شده درطول فرآیند ، جامدات محلول بالا، شوری بالا، مواد معدنی خورنده، دمای بالاتر از محیط و هم چنین چگالی بالا می باشد. در مناطقی از کشور ایران از جمله نوار ساحلی جنوبی و مناطق کویری  به دلیل فقدان آب شیرین، تنها منبع تامین آب، آب ها ی با املاح زیاد یا به عبارتی آب شور می باشد که در سال های اخیر با توجه به ورود و توسعه دستگاه ها ی آب شیرین کن،مناطق ذکر شده از این دستگاه ها استفاده میکنند.

 تحقیقات انجام شده نشان داده شده است که در دستگاه های آب شیرین کن به دلیل اینکه زدایش انتخابی وجود ندارد و تمام کاتیون ها وآنیون ها بدون توجه به مفید بودن یا مفیدنبودن حذف می گردند، لذا می تواند منجر به برهم خوردن تعادل املاح در آب خروجی شود و سلامت مصرف کننده را به خطر اندازند. از املاح مهمی که این دستگاه ها حذف می کنند، ریزمغذی هایی مانند: ید، روی، آهن، منیزیم، سلنیوم، مس، ک روم، منگنز،کلسیم، فسفر، پتاسیم و فلوراید می باشند که به مقدار جزئی نقشی تاثیر گذار در واکنش های حیات موجودات زنده به عهده دارند و عدم دریافت آنها زندگی فرد و سلامت  جامعه را در معرض خطرجدی قرار  میدهد.

از این رو استفاده از این دستگاه ها تنها با نظر متخصصین بهداشت محیط در محل هایی که آب آشامیدنی از استانداردهای مطلوب برخوردار نیست و در جهت رساندن فاکتورهای شیمیایی آب به میزان مطلوب توصیه می گردد.

فاطمه شرفی – دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت