دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز
روش صید باز صید (Capture- Recapture Method)
روش صید باز صید (Capture- Recapture Method)
برآوردها و پیشبینی های جمعیتی عامل تعیین کنندهای در سیاستگذاری ها و برنامه ریزی های نهادهـای مخـتلف حکومتـی در سطوح ملی و استانی محسوب می شوند. در حالتی که نیاز به برآورد تعداد واحدهای یک جامعه باشد، اما امکان سرشماری در آن جامعه موجود نباشد، میتوان از روشهای مختلفی برای برآورد اندازه جمعیت استفاده کرد که یکی از این روش ها، روش صید باز صید است.
این روش ابتدا برای برآورد جمعیت حیوانات حیات وحش استفاده شد، بدین صورت که گروهی از حیوانات صید شدند و به آن ها برچسب زده شد(علامت گذاری شدند)، سپس در جمعیت رها شدند (بافرض این که این گروه به صورت تصادفی در کل جمعیت پخش شوند)، سپس نمونه دیگری صید شد و از روی تعداد حیوانات در صید اول و دوم و تعداد موارد مشترک، تعداد کل جمعیت برآورد شد.
امروزه استفاده از روش صید باز صید گسترش پیدا کرده واز این روش برای برآورد تعداد افراد جامعه؛ برآورد تعداد افراد بی خانمان، مصرف کنندگان دارو های غیرمجاز، بررسی کامل بودن سیستم ثبت سرطان یا بیماری و هم چنین برای بررسی کامل بودن سامانه های ثبت اطلاعات استفاده میشود. در واقع درجمعیت های انسانی، میتوان از دو منبع یا لیست و یا بیش از دو منبع برای برآورد استفاده کرد، بدین صورت که در این روش هر لیست به عنوان یک نمونه capture در نظر گرفته میشود، از شماره های مثبت و یا از نام، نام خانوادگی، کدملی به عنوان برچسب یا علامت استفاده میشود و با استفاده از برآورد گرهای مختلف مانند لینکولن-پترسون، چاپمن، چائو و... تعداد کل جمعیت برآورد میشود. در واقع در این روش، تخمین موارد به درجه همپوشانی بین منابع داده ناقص و مستقل متکی است که با استفاده از لینک کردن این منابع تعداد کل موارد برآورد میشود.
برای استفاده از این روش لازم است چند پیش فرض برقرار باشد:
1) جامعه مورد مطالعه بسته باشد: بدین معنی که هیچ تغییر قابل توجهی در جمعیت مورد مطالعه در طول دوره زمانی معین، به عنوان مثال با مهاجرت یا مرگ قابل توجه، وجود نداشته باشد.
2) نمونه ها (فهرست ها) مستقل از یکدیگر باشند(عدم وابستگی فهرست ها به هم): در صورت وجود وابستگی مثبت، صید یک فرد در یک فهرست باعث افزایش احتمال صید فرد در فهرست دیگر میشود. در صورت وجود وابستگی منفی، موارد تکراری در دو فهرست بسیار کم خواهد بود، یعنی با صید یک فرد در یک فهرست، احتمال صید در فهرست دیگر کاهش مییابد. وابستگی مثبت دو فهرست به هم باعث کم برآوردی و وابستگی منفی بین دو فهرست باعث بیش برآوردی موارد میشود.
3) همه اعضاء جامعه مورد مطالعه، احتمال یکسان برای مشاهده شدن در هر نمونه داشته باشند.
4 ) افراد مشاهده شده در هر مرحله بتوانند کاملا با مرحله دیگر تطبیق داده شوند.
دلیری دانشجوی دکتری اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت
نظر دهید