تیروئید

سوم تا دهم خرداد ماه هفته جهانی تیروئید است.

تیروئید غده ای است به شکل پروانه که در جلوی گردن، پایین حنجره و بالای استخوان های ترقوه قرار دارد. وظیفه غده تیروئید تولید هورمون هایی است که متابولیسم یا سوخت و ساز بدن را تنظیم می کند. اگر در عملکرد این غده اختلال به وجود آید انسان دچار کم کاری یا پرکاری تیروئید می شود. یــــد یک مـــــاده شیمیـــایی است که تیـــــروئیـــــد از آن برای تولید هورمون استفاده می‌کند.

هیپرتیروئیدیسم(پرکاری تیروئید)

پرکاری تیروئید حالتی است که غده تیروئید بیش از حد فعال شده و باعث می‌شود مقدار زیادی هورمون به بافت‌های بدن برسد. اگرچه علل متفاوتی برای پرکاری تیروئید وجود دارد اما علائم و نشانه‌های آن مشابه است. به علت افزایش سوخت و ساز بدن، بیمار نسبت به اطرافیان احساس گرمای بیشتری می‌کند، اغلب حتی با وجود مصرف غذای زیاد کاهش وزن دارد. بعضی از بیماران دچار افزایش وزن می‌شوند که علت آن افزایش بیش از حد اشتها می‌باشد. بیمار احساس خستگی کرده و دچار اختلال خواب می‌شود. لرزش دست‌ها، نامنظم شدن و تند شدن ضربان قلب نیز ایجاد می‌شود. بیمار ممکن است زود رنج شده و به آسانی آشفته شود. وقتی پرکاری تیروئید خیلی شدید باشد، بیمار از تنفس کوتاه، درد سینه و ضعف عضلات زجر می‌کشد. علائم دیگر که بسیار نادر هستند شامل استفراغ، خارش، نارسایی قلب، سکته مغزی و یا حتی بیماری روانی است. پرکاری تیروئید یک بیماری مزمن است و درمان آن نیز زمان بر و معمولا" طولانی است.

هیپوتیروئیدیسم (کم کاری غده تیروئید)

در این حالت غده تیروئید غیر فعال است و نمی تواند هورمون های کافی تولید کند. کمبود شدید ید با کم‌کاری تیروئید همراه است. چون کمبود ترشح هورمون تیروئید وجود دارد همه واکنش‌های  مربوط به سوخت و ساز بدن آهسته می‌شوند. شایع‌ترین علت نارسایی غده تیروئید؛ التهاب آن به علت اشکال در سیستم ایمنی فرد اسـت که بیماری‌ هاشیموتو نامیده می‌شود. در التهاب تیروئید به علت مشکلات خودایمنی، سیستم ایمنی بدن فرد، غده تیروئید را به جای بیگانه مورد تهاجم قرار ‌داده و به آن آسیب می‌رساند. نوع دیگرنارسایی تیروئید، التهاب تیروئید پس از زایمان است که بعضی از خانم‌ها را در فاصله کوتاهی پس از زایمان مبتلا می‌کند و معمولاً یک وضعیت موقتی است. نشانه های کم کاری تیروئید بسیار متفاوتند. ممکن است یک فرد دچار کم کاری تیروئید باشد و علامتی نداشته باشد و برعکس فرد دیگری علائم بسیار شدید داشته باشد. کم کاری تیروئید معمولاً به طور تدریجی ایجاد می شود. برای همین در ابتدا علائم خفیف است و با پیشرفت بیماری علائم شدیدتر می شود. به همین علت گاهی بیماران به طور اتفاقی تشخیص داده می شوند. علائمی مانند کاهش اشتها، عدم تحمل سرما، آهسته شدن حرکات، خشکی و خشونت پوست، موهای شکننده، ضعف و خستگی، صدای خشن، یبوست و گرفتگی عضلاتی دیده می‌شود. همچنین بیمار ممکن است از علائم دیگری مانند کم شدن حافظه، خواب آلودگی در طی روز، مشکل تمرکز، بی‌حسی دست‌ها و پاها، افزایش وزن خفیف، صورت پف‌آلوده به ویژه چشم‌ها، خونریزی ماهیانه شدید و نامنظم، ترشح شیر از پستان‌ها و نازایی نیز شکایت کند.

کم کاری تیروئید با انجام آزمایش خون تشخیص داده می شود.

 تهیه کننده: ژاله راستی عمادآبادی، کارشناس گروه بهداشت عمومی

منابع:

https://emrc.mui.ac.ir/fa

https://www.khanepezeshkan.com/sa_اختلالات-غده-تیروئید---تشخیص-و-درمان_864

https://endocrine.ac.ir/article/