اصل 50 قانون اساسی :

در جمهوری اسلامی حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند وظیفه عمومی تلقی می شود . از اینرو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا می کند ممنوع است.

به گزارش روابط عمومی دانشکده بهداشت، مدیریت پسماندهای بیمارستانی به علت پتانسیل خطرات محیطی و خطرات سلامت عمومی اهمیت زیادی دارد. بهترین روش برای مدیریت پسماندهای بیمارستانی جلوگیری از تولید و کاهش تولید آنها است .

ارتقای سطح کیفی ارائه خدمات، مصرف گرایی، عدم استفاده بهینه از امکانات موجود، عدم نظارت کافی و برنامه ریزی های ناقص و اشتباه در بخش مدیریت پسماندهای بیمارستانی، سبب تولید حجم بالایی از پسماندهای متنوع شده که کنترل آن از تولید تا دفع نهایی هزینه بالایی را به هر جامعه تحمیل می کند و منجربه هدر رفت موادخام و سرمایه های ملی می شود. در بین پسماندهای متنوع تولیدی در سطح جامعه، پسماندهای بیمارستانی به عنوان یکی از پسماندهای خطرناک و آلاینده های اصلی محیط زیست به شدت مورد توجه هستند.

 

v      براساس برآورد جهانی در کشورهای در حال توسعه80 درصد پسماندهای بهداشتی را میتوان پسماند عادی در نظر گرفت و به شیوه عادی و شهری با آن رفتار نمود. 15 درصد پسماندهای پاتولوژیک و عفونی ،  1درصد پسماند تیز و برنده ، 3 درصد پسماندهای شیمیایی داروئی و کمتر از 1 درصد نیز پسماندهایی مانند رادیواکتیو یا سیتوتوکسیک ،دماسنج های شکسته و ... را تشکیل می دهند. میزان تولید پسماند بیمارستانی در ایران از  5/1 تا 3 کیلوگرم به ازای هر تخت برآوردگردیده است.

 طبق پژوهش دکتر سیمین کاظمی، وضعیت پسماند بیمارستانی در ایران به گونه­ ای است که در 72.2 درصد سرانه تولید پسماند بیشتر از استانداردهای سازمان بهداشت جهانی است و از آن مهمتر و خطرناک تر سرانه تولید پسماند عفونی است که در 90 درصد مناطق کشور بیشتر از استانداردهای جهانی است.

v   مهمترین عوامل موثر در تولید پسماندهای بیمارستانی از جهت کمی و کیفی تعداد بیمار بستری، نوع و اندازه و ابعاد و وسعت بخش های بالینی مثلا تعداد تخت ها و انواع تخصص و خدمات تخصصی بخش ها که هر کدام میزان تولید پسماند متفاوتی دارند، نوع خدمات تخصصی اصلی بیمارستان، تعداد کارکنان، وضعیت اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی بیماران، شرایط و الگوها و روش های متداول در بیمارستان کمیت و کیفیت خریدهای انجام شده می باشند.

v     از آنجایی که تفکیک پسماندهای بیمارستانی در حاکمیت بالینی و اعتبار بخشی بیمارستان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است ، لذا لازم می باشد در هنگام جمع آوری پسماندها موارد ذیل به دقت رعایت گردد:

1-      از ریختن کاغذ، شیشه های خالی الکل، ظروف خالی بتادین، وایتکس و ظروف غذای بیماران (مگر بیمار عفونی)، نان، پوست میوه و بسته های مواد غذایی در داخل کیسه زباله های زرد (عفونی ) اکیدا" خودداری شود.

2-      باقی مانده سرم ها در صورت خونی نبودن در داخل دستشویی تخلیه گردد.

3-      ست سرم ها در صورت خونی بودن و برگشت خون، در داخل کیسه زباله های زرد (عفونی) ریخته شود و در غیر اینصورت اگر در داخل آن آنتی بیوتیک بود داخل کیسه زباله های قهوه ای(شیمیایی)  انداخته شود.

4-      به هنگام انتقال پسماندها، پسماندهای عفونی در داخل کیسه های زرد رنگ و پسماندهای غیر عفونی در کیسه های سیاه رنگ به تفکیک جمع آوری می شوند.

5-      پس از جمع آوری پسماندها، درب کیسه ها گره زده می شوند. برچسب مخصوص که نام بخش، شیفت ،نوع پسماند و تاریخ بر روی آن نوشته شده بر روی کیسه زده و توسط سطل های چرخدار بزرگ به اتاقک پسماند منتقل می شوند.

6-      رعایت  دستورالعمل های کنترل عفونت و ایمنی حین جمع آوری و حمل و نقل پسماندها لزامی است .

7-      در داخل اتاقک پسماند، کیسه ها در داخل مخازن مخصوص به خود ریخته شده و پسماندهای عفونی و S.B توسط دستگاه مخصوص بیخطر شده و سپس به صورت پسماندهای عادی و غیر عفونی دفع می شوند.

روش های کاهش تولید پسماند بیمارستانی :

مدیریت پسماندهای بیمارستانی بویژه پسماندهای عفونی خطرناک جزء جدایی ناپذیر بهداشت بیمارستان و از جمله موضوعات مهم و قابل توجه در بیمارستان می باشد و عدم توجه به آن خسارات جبران ناپذیری متوجه کارکنان و در واقع خود بیمارستان می کند . به همین علت اقدامات کنترلی موثر و دائم و پیگیر در خصوص مدیریت پسماندهای بیمارستانی بویژه در جهت کاهش تولید آنها ضروری است .در مدل سازی های انجام شده، مشخص شد که بهترین روش کاهش هزینه های تصفیه و دفع پسماندهای عفونی بیمارستان در واقع کاهش مقدار تولید پسماند است. دراینصورت خطرات متوجه محیط زیست از پسماندهای بیمارستانی به حداقل می رسد.

 

شرط تضمین موفقیت تمام این برنامه ها و مراحل حمایت و مشارکت مدیران بیمارستان ها در برنامه های مدیریت پسماند است و بدون خواست و حمایت آنها اجرای مراحل ذکر شده به موفقیت لازم نخواهد رسید.  با بکارگیری این گونه برنامه ها بلافاصله از نظر حجمی حداقل 20درصد از مقدار پسماندها کاسته خواهد شد و به تناسب از هزینه های مدیریت پسماند نیز کاسته می شود .کارکنان بیمارستان بخصوص کارکنان واحدهای اداری و پرستاری به آموزش بیشتری در خصوص سیستم مدیریت پسماندهای بیمارستانی احتیاج دارند. اعمال مدیریت پسماند از طریق اجرای برنامه های کاهش تولید پسماند و استفاده بهینه از منابع انرژی ضروری است/.فریبا برزگری