پوکی استخوان بیماری بسیار شایعی است که معمولا علامتی ندارد و اولین بار خود را با عوارضی چون شکستگی استخوان نشان می دهد. این بیماری به عنوان اپیدمی خاموش عصر حاضر و شایعترین بیمـاری متابولیک استخوان است؛ به طـوری کـه سـالانه 5/1 میلیـون مورد از انواع شکستگی های استخوانی به علت پوکی اسـتخوان رخ می‌دهد. پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2050، میزان شکستگی استخوان لگن در اثر پوکی استخوان 310 درصد در مردان و 240 درصد در زنان افزایش پیدا کند.

. زنان 8 برابر بیش از مردان در معرض خطر ابتلا به استئوپروز هستند و حدود 200 میلیون از زنان در سراسر دنیا از این بیماری رنج میبرند.

از آنجایی که بیماری پوکی استخوان معمولا فاقد نشانه‌ی ظاهری است، یک فرد ممکن است متوجه نشود که به این بیماری مبتلا است تا زمانی که فرد پس از یک تصادف کوچک یا افتادن ناگهانی دچار شکستگی شود.

بیشترین موارد شکستگی، که به عنوان مهمترین عارضه پوکی استخوان مطرح میباشد، در ناحیه مفصل ران و در محل اتصال به لگن و در ستون فقرات که معمولا وزن بدن را تحمل می‌کند، رخ می‌دهد. شکستگی در ناحیه لگن سبب ناتوانی شدید و حتی در مواردی منجر به مرگ بیمار میشود.

تراکم پایین توده استخوانی، کمبود کلسیم و بی تحرکی و عدم فعالیت بدنی از عوامل خطر مهم پوکی استخوان می باشند.

از اینرو درمان این بیماری شامل کاهش یا پیشگیری از پیشرفت پوکی استخوان، حفظ تراکم مناسب مواد معدنی و توده استخوان، پیشگیری از شکستگی، کاهش درد و افزایش توانایی افراد برای ادامه دادن زندگی می‌باشد . متخصصان معتقدند بهترین راهکار برای بیماری پوکی استخوان پیشگیری است زیرا درمانهای موجود تنها مانع از دست رفتن بافت استخوان می شوند و نمی توانند بافت از دست رفته را بازسازی کنند.

پیشگیری از این بیماری در سراسر زندگی امکان پذیر است ولی مسئله مهم این است که پیشگیری اولیه این بیماری باید از دوران کودکی و نوجوانی آغاز شود، چون مقدار استخوانی که طی این دوران بدست می آید تشکیل دهنده اصلی توده استخوانی می باشد.

میزان نیـاز روزانه کلسیم در دوران نوجوانی روزانه 1300 میلی گرم است و کمبود آن مهمترین عامل این بیماری محسوب می شود که نوجوانان مخصوصاً دختران نوجوان به میزان کافی کلسیم روزانه مصرف نمی کنند . بی تحرکی و عدم فعالیت ورزشی نیز از دیگر عوامل خطر برای این بیماری است. نتایج مطالعه ای مختلف نشان می دهد که ورزش به همراه دریافت کافی کلسیم و ویتامین D تأثیر زیادی در کاهش سرعت از دست رفتن تراکم استخوان و بهبود حجم توده استخوانی دارد . عادت های غذایی متنوع و لذت بخش که سرشار از کلسیم هم باشند یک دستورالعملی است که در هر زمانی قدرت استخوان را افزایش میدهد و باعث پیشگیری از استئوپروز و  بهبود کیفیت زندگی می شود.

دکتر طیبه رخشانی، پزشک و دانشیار آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت گروه بهداشت عمومی دانشکده بهداشت.