سارس، ویروسی که باعث کووید19 میشود، بطور مداوم درحال تغییر جهشی در کد ژنتیکی خود در طول زمان است. برخی از انواع آن ظاهر می شوند و ناپدید می شوند، در حالی که برخی دیگر ظاهر می شوند و به گسترش خود ادامه می‏‏دهند و ممکن است جایگزین انواع قبلی شوند. درحالی که فعلا زیرسویه هایBA5  از امیکرون در دنیا غالب است، اما انواعی از زیرسویه های امیکرون پدیدارشده و در حال رقابت برای غالب شدن هستند. 4مورد ازآنها درحال گسترش بیشترند. دو زیرسویهBQ1 و BQ1.1. جولای در نیجریه گزارش وسپس در اروپا وآمریکای شمالی گسترش یافتند.

این دو زیرسویه از زیرسویهBA5 ‏ تکامل پیدا کرده اند. نزدیک به 70٪ ازسویه ها در آمریکا شامل این دو زیرسویه می‏باشند.

 

دو زیرسویه دیگر از امیکرون یعنیXBB و  XBB.1 ابتدا در میانه ماه آگوست در هند گزارش شده است و به سرعت در هند، سنگاپور و... غالب شدند. داده های جدید نشان میدهد زیرسویه‏ی BQ1 از امیکرون که قبلا درآمریکا غالب شده بود، حالا جای خودش را به زیرسویه های دیگری از امیکرون یعنیXBBو BQ1می‏دهد.

دو زیرسویه‏های ذکرشده به سرعت در حال گسترش هستند ‏و از طرفی‏آنتی‌بادی‌های مونوکلونال که قادر به خنثی کردن نوع اولیه امیکرون هستند، تا حدزیادی در برابر این زیرسویه های جدید غیرفعال بودند. تیترآنتی بادی خنثی کننده علیه زیرسویه های BQوXBB به ترتیب 13تا 18برابر و 66تا155 برابرکمتر بوده است.

در مجموع، یافته‌های ما نشان می‌دهد که این دو زیرسویه تهدیدهای جدی برای واکسن‌های کووید-19 فعلی هستند، همه آنتی‌بادی‌های مجاز را غیرفعال می‌کنند و می‏توانند به دلیل مزیتشان در فرار از آنتی‌بادی‌ها، در جمعیت تسلط پیدا کنند. با این حال مطالعه ای در نیوزلند‏ نشان داده که عملکرد دزبوستر با واکسن‏های دوظرفیتی حاوی BA5 درمقابل این زیرسویه ها، نسبت به دوز بوستر با واکسن‏های تک ظرفیتی بهتر بوده است.

در حالی که در ماه گذشته، 13 روز  آمار مرگ و میر ناشی از کرونا در کشورمان به صفر رسید، آمریکا، فرانسه و آلمان فوتی‌های سه رقمی را تجربه کردند؛ به طوری که در فاصله 14 تا 20 آذر، آمار مبتلایان به  سویه‌های جدید کرونا به نام‌های  BQ1  و BA5  با سهم متفاوت از هرسویه در آمریکا  مجموعا 50 درصد، در ژاپن 13 درصد، در کره جنوبی 13 درصد، در فرانسه پنج درصد و در برزیل سه درصد نسبت به هفته پیش‌تر از آن افزایش داشت. همچنین در کشورهای افغانستان، آفریقای جنوبی، آذربایجان، آرژانتین و برزیل روند افزایشی از آمار مبتلایان به کرونا دیده شده است. معمولا یک ماه پس از شیوع سویه‌های جدید کرونا در اروپا، این سویه‌ها در ایران مشاهده می‌شد، اما هنوز سویه جدید BQ1 در ایران مشاهده نشده است. با این حال با توجه به روند افزایش مبتلایان به کرونا در جهان، احتمال ورود موج جدیدی از کرونا با زیرسویه‌های جدید اومیکرون به کشور در زمستان امسال افزایش یافته است. وزارت بهداشت از مردم تقاضا دارد سالانه یک بار واکسن کرونا را تزریق کنند و اگر فردی امسال، واکسن کرونا را تزریق نکرده حتما به این کار اقدام کند. همچنین  مطابق آخرین مصوبه کمیته ملی واکسیناسیون کرونا، به کلیه افراد بالای 18 سال که دارای بیماری زمینه‌ای بوده و شش ماه از آخرین واکسن آنها گذشته، توصیه اکید می‌شود که هر چه سریع‌تر نسبت به تزریق دز یادآور اقدام کنند.

 یاسمن روستایی دانشجوی کارشناسی ارشد اپیدمیولوژی