برخی از مشکلات ناشی از کوتاهی در تربیت تک فرزند

چندبار از تک فرزند خود خواسته اید که میز غذا را جمع کند،درحالی که روی مبل لم داده یا روی زمین دراز کشیده و کارتون تماشا می کند؟ ممکن است به جای برقراری نظم و تادیب،احساس شود آسان گرفتن گزینه بهتری است.(اگر خودم سفره راجمع کنم فقط پنج دقیقه طول می کشد،بجای اینکه ده دقیقه او را تشویق به انجام وظیفه اش بکنم). با تک فرزند همانطوری برخوردکنید که انگار با چهارفرزند سروکار دارید .به خانه خود به عنوان کشوری بنگرید که بدون قانون اداره نخواهد شد. هرج و مرج و بی نظمی موجب سردرگمی و اضطراب میشود نه آزادی و خلاقیت.

اجازه ندهید که تک فرزند شما را تحت اختیار خود گیرد. معمولا تک فرزندها فوق العاده پرحرف وسخنرانان ماهری هستند زیرا وقت زیادتری را با والدین خود میگذرانند، بنابراین ممکن است بالغ تر از آنچه هستند،نشان دهند. بچه هایی که پیوسته صحبت های بالغین را قطع می کنند و همیشه درصددند تا توجه هارا به خود جلب کنند ،خیلی به کسانی که اطرافشان هستند، توجهی نمی کنند.

برخی والدین به اصطلاح تربیت گلخانه ای دارند  یعنی از اوان کودکی و شیرخوارگی تک فرزند خود را وارد وادی انواع آموزش ها از قبیل رنگ پرچم کشورها،شمارش اعداد ،اسم حیوانات و.. می کنند.آنها عزم دارند از فرزتدخود سوپربوی بیافرینندو براین باورند که اگر همچون هلیکوپتر بر فرزند خود سایه افکنند و بچه خودرا محصور و یک محیط بسته برایش ایجادکنند ،از تمام خطرات ایمن خواهد ماند  که این کار ممکن است برای مدتی موثرباشد اما در دوران نوجوانی میخواد به هرقیمتی شده از این چارچوب که برایش ایجادشده فرارکند.

آنچه باید کرد....

می توان رفتار بچه را بدون استفاده از روحیه استبداد و حکمرانی،قالب داد.شیوه پدر یا مادری را اتخاذ کنید که روی سه عنصر محبت،درک کردن و ارتباط دوستانه و صمیمی تاکید ورزد.

در تربیت کردن ،مهارت هایی آموزش داده می شود که برای موفقیت اجتماعی،تحصیلی و شغلی لازم است. این مهارت ها شامل موارد ذیل است:

الف :صبوری و خویشتن داری(بدون خوبشتن داری ،تک فرزند شما در خطر تبدیل شدن به موجودی خودخواه و طلبکار می باشد. در خانواده های چندفرزندی بچه ها صبر می کنند زیرا مجبور هستند ولی تک فرزند می داند که او در اولویت است و برهمه چیز تقدم دارد.)

ب : خوش رفتاری و احترام به دیگران(خوش رفتاری به معنی احترام گذاشتن به احساسات و علائق دیگران است که گاهی باید بر خواسته و احساسات خودمان نیز ترجیح دهیم. اخلاق خوب شامل پرورش دادن توانایی های شناخت خوب از بد، و صحیح از غلط است.اخلاق خوب برخورداری از توانایی شناخت و جداکردن کاردرست از نادرست است.

تعریف تربیت و ادب کردن(تنبیه)

تربیت درست به بچه کمک میکند که بر عواطف و رفتارهایش کنترل پیداکند. تربیت موثر هم شامل استفاده از قواعد روشن و نیز صحبت کردن در موردآنهاست. باید بچه کاملا درک کند که دقیقا چه انتظاری از اوداریم؟و چرا این انتظار را داریم؟همچنین باید برای او عواقبی را در صورت عدم رعایت آنها مشخص کنیم. دقت داشته باشیم که ادب کردن و تنبیه الزاما" به معنی تنبیه فیزیکی نیست و باید تمرکز بر استفاده از روش های غیرفیزیکی باشد.

چند قاعده تربیتی که بچه های گوچکتر (خردسال)می توانند بفهمند و می توانید براحتی و بدون عقب نشینی آنها را پیاده کنید:

-لباس های مدرسه بایستی شب قبل آماده شوند.این کار،گریه و مشاجره صبح را حذف میکند.

-میز شام یک وقت خانوادگی است و تلویزیون ممنوع است.

-اگر این قواعد خانگی شکسته شوند،باید منتظر عواقب آن باشیم.

بچه های سنین نه تا دوازده ساله بایستی برنامه روزانه ای در طول هفته داشته باشند که نسبتا ثابت و یکنواخت باقی بماند.کارهایی که باید انجام دهد،ممکن است بر روی یخچال چسبانده شود یا در یک تقویم نوشته شود.

بچه های نزدیک به سن بلوغ به استلال بیشتری نیاز دارند و برای آنها می جنگند،لازم است که انعطاف پذیر اما به موقع محکم باشید .نوجوان دوست دارد تصمیمات را خودش بگیرد فرصت هایی برای آنها جهت تصمیم گیری و انتخاب فراهم کنید.

برای اینکه نوجوان احساس آرامش و تمرکز کند ،لازم است مطمئن شود که خانه برایش محیطی امن است. والدینی می توانند خانه ای امن برای نوجوان داشته باشند که به قواعد پایبند بوده و خود در رعایت اصول اخلاقی الگو باشند.

سعی کنید قواعد را مکتوب کنید و در تربیت درنگ نکنید .گفتگو بخش لاینکف تربیت کردن نوجوان است.اما بچه گاهی اوقات قواعد را نادیده میگیرد و خیلی بد رفتارمیکند،به طوری که امکان بحث و گفت و گو نمی ماند. در این موارد،تنبیه سریع لازم است .یکی از موثرترین تنبیه ها  توقیف کردن است یعنی (محروم کردن او از فعالیتی است که از آن لذت می برد.)

چگونه تادیب و تربیت را وارد فرمول پرورشی خودکنیم؟

-تفاوت بین تربیت کردن و تنبیه کردن را به خوبی بدانید، تا زمانی که تربیت کردن جواب میدهد،نیازی به ادب کردن نیست.

-باید قواعد واضح واضح و منطقی و به همان اندازه هم عواقب رعایت نکردن آنها روشن و واضح باشند.دم دمی مزاج نباشید.

-به خاطر داشته باشید که تربیت و تادیب معنی دار در طول یک شب رخ نمی دهد.

-به رفتار خوب پاداش دهید که منجر به اعتماد به نفس کودک می شود . همه ما به تقویت روحیه ناشی از تقویت مثبت نیازداریم.

-همانطور که بچه شما از نظر سنی و تکاملی رشد میکند و آمادگی انجام مسئولیت های جدید را پیدا میکند، قواعد خانه را بازنگری کنید.

-درنهایت،ضمن رعایت احترام و شخصیت نوجوان تسلیم نشوید.

دکتر مسعود کریمی دکترای تخصصی آموزش بهداشت و ملیحه مکی آبادی کارشناس آموزش گروه ارتقاء سلامت