کمپوست به معنای مخلوط و ترکیبی از چند ماده است. در واقع کود کمپوست خانگی یعنی با استفاده از پسماندهای خانگی و زباله های تر مانند سبزیجات، پوست میوه ها، پس مانده غذاها و خوراکی های دور ریخته شده کودی غنی و پر از مواد مفید برای رشد گیاهان تولید کرد.

به گزارش روابط عمومی دانشکده بهداشت، تولید کود کمپوست از زباله‌های خانگی، علاوه بر کاهش حجم و مقدار زیاله تولیدی، سبب تولید کود و استفاده از آن در باغچه و فضای سبز حیاط و گلدان ها می شود که به اقتصاد خانواده  نیز کمک می کند. علاوه بر موارد ذکر شده، کود کمپوست جهت حفظ رطوبت خاک و جلوگیری از فرسایش خاک نیز مفید می باشد.

در تهیه کود کمپوست خانگی به چهار عامل کربن، نیتروژن، رطوبت و اکسیژن بایستی توجه نمود. جهت تهیه کود بهتر است نسبت مناسبی از کربن و نیتروژن رعایت گردد که ایده ال آن 25 قسمت مواد حاوی کربن و یک قسمت مواد حاوی نیتروژن است. کرین در برگ خشک، نی و چوب خشک، شانه تخم مرغ، دستمال کاغذی، روزنامه خرد شده، مقوا، و نیتروژن در مواد زائد خانگی مثل پوست میوه ها، پوسته تخم مرغ، برگ های سبز، گل ها، سبزیجات و تفاله چای وجود دارد. ضمنا نباید از موادی مثل گوشت و فراورده های گوشتی، مواد لبنی و مواد چرب برای تولید کود استفاده کرد. ضایعات گوشت در کمپوست باعث ایجاد بوی بد و جذب حشرات موذی می‌شود. شیشه، فلز، پلاستیک، زائدات جارو برقی، مواد سمی، فضولات حیوانات خانگی، مواد شیمیایی و گیاهان بیمار و حشرات نیز جهت تهیه کمپوست مناسب نمی باشند.

ظرف کمپوست:

ظرفی که جهت تهیه کمپوست استفاده می شود باید دارای سوراخ هایی به فاصله 5 سانتی متر جهت تبادل هوا و خروج آب از کف ظرف باشد و بتواند گرما و رطوبت مواد را در خود نگهدارد تا میکروارگانیسم‌ها بتوانند فعالیت نمایند. حداقل ابعاد ظرف کمپوست بایستی یک متر باشد و بهتر است از 1.5 متر بزرگتر نباشد. در این راستا، می توان از جعبه های چوبی و یا پلاستیکی استفاده نمود.

مراحل آماده سازی کمپوست:

1-  پس از تهیه ظرف مناسب برای کمپوست آن را در محیطی مناسب قرار دهید که در معرض مستقیم نور خورشید و همچنین باد و باران نباشد.

2- جهت زهکشی مناسب بایستی ظرف از کف زمین فاصله داشته باشد، بهمین منظور می توان آجرهایی زیر آن قرار داد. به منظور تبادل هوا در ته ظرف می توان از خاک اره یا چوب خرد شده استفاده نمود. همچنین می توان یک لایه پایین از کف به شاخه های درختان اختصاص یابد تا عمل زهکشی و جریان هوا رو به کمپوست اضافه کنند و پس از آن یک لایه از بالای آن را با برگ پوشاند.

3- مواد قابل کمپوستی آشپزخانه ریز شده را به آن اضافه کنید. (یک در میان لایه های از مواد سبز (مواد غنی از نیتروژن)و قهوه ای (مواد غنی از کربن) رو اضافه کنید.) لازم نیست که سطل به طور کامل پر شود. در طول هفته میتوانید این مواد را به سطل اضافه کنید.

4- جهت تامین میکروارگانیسم های مورد نیاز جهت انجام فرایند کمپوست سازی، مقداری خاک روی مواد کمپوست بریزید (به ضخامت 10 سانتی متری). این کار همچنین باعث حفظ رطوبت سطح مواد کمپوستی می شود.

5-در آخر یک لایه از یک ماده خشک مثل روزنامه روی مواد بریزید.

-          هر سری که مواد جدید به ظرف کمپوست اضافه می کنید، مراحل بالا را تکرار کنید.

-          کود گیاهی آماده شده را با کمی خاک مخلوط کنید و برای گل‌ها یا گیاهان استفاده کنید.

نکات کاربردی:

-           یک روز در میان درب سطل را برداشته و نگاهی به محتویات آن بیندازید. چنانچه مواد داخل سطل خشک به نظر می رسند به کمک آب پاش مقداری آنها را مرطوب نمایید و چنانچه خیلی تر باشند برای جلوگیری از انتشار بوی بد و متعادل کردن میزان رطوبت، مقداری برگ خرد شده، روزنامه خرد شده یا خاک اره بر روی مواد داخل سطل بریزید. رطوبت کمپوست باید به گونه ای باشد که اگر یک مشت از آن در دست قرار گیرد و فشار دهید آب از آن خارج نشود.

-          جهت افزایش سرعت تولید کود بهتر است مواد به قطعات کوچکتر تبدیل شوند. هر بار که از مواد زائد خانگی به ظرف کمپوست اضافه می گردد، بهتر است کف مواد جدید و همچنین روی ظرف با مواد حاوی کربن پوشیده شود. در غیر این صورت رطوبت کمپوست بالا میرود و باعث کاهش سرعت تجزیه و کمپوست سازی می شود.

-          اگر ظرف حاوی کمپوست شروع به بو گرفتن کرد باید به آن روزنامه بیشتری اضافه کنید و یا در آن سوراخ های بیشتری ایجاد نمایید. جهت تسریع در فرایند تهیه کمپوست بهتر است هر چند وقت یکبار محتویات ظرف را بهم زد.

-          اگر سعی کنید هر هفته مواد کمپوست را بهم بزنید، کودگیاهی شما زودتر آماده شده و بعد از دو ماه قابل بهره برداری است. ولی اگر آن را مخلوط نکنید، این کود شش تا دوازده ماه طول می کشد تا آماده شود.

-           بهترین کود گیاهی تهیه شده ازکمپوست باید شبیه خاک و رنگی تیره داشته باشد که تکه های کوچک مواد آلی در آن قابل رویت باشد و باید بویی شبیه بوی خاک بدهد. همیشه هنگام برداشت کود از ظرف، از تجزیه کامل مطمئن شوید و قبل از آن از کمپوست استفاده نکنید؛ زیرا در غیر اینصورت میکروب های داخل توده کمپوست می توانند نیتروزن خاک را بگیرند و به گیاهان شما آسیب برسانند.

دکتر منصوره دهقانی- استاد گروه مهندسی بهداشت محیط