اکتوپارازیت‌ها یکی از عوامل اصلی کاهش سلامت و بهره‌وری طیور محسوب می‌شوند که با اختلال در وضعیت ایمنی، تغذیه، رفتار و ایجاد تنش، خسارات اقتصادی قابل‌توجهی را به صنعت طیور وارد می‌سازند.
مطالعه حاضر با هدف بررسی شیوع، تنوع و پراکنش اکتوپارازیت‌های مهم بهداشتی در طیور بومی، مرغداری‌های صنعتی و پرندگان زینتی شهرستان کهگیلویه طی بازه‌ای ۱۶ ماهه (مهر ۱۴۰۲ تا دی ۱۴۰۳) انجام گرفت.

نمونه‌برداری در ۶۳ مرکز شامل ۳۰ مرکز پرورش سنتی (۴۳۰ پرنده)، ۳۰ مرغداری صنعتی (۶۰۰ پرنده) و ۳ فروشگاه پرندگان زینتی (۱۵ پرنده) انجام شد. از روش های متنوعی برا جستجوی اکتو پارازیت ها در نواحی مختلف بدن هر پرنده طی ۵ دقیقه استفاده شد و انگل‌های جمع‌آوری‌شده پس از تثبیت و شفاف‌سازی ، با استفاده از کلیدهای معتبر در سطح گونه شناسایی گردیدند. در مجموع 8 گونه اکتوپارازیت شامل  Lipeurus caponis ، Goniodes gigas، Menopon gallinae،  Ctenocephalides felis ، Dermanyssus gallinae ، Ornithonyssus bursa ، Hyalomma marginatum ،  Knemidocoptes mutans  شناسایی شد. گونه  Goniodes gigas  با شیوع ۵۹.۸٪ در طیور بومی، بیشترین فراوانی را داشت. گونه‌های ناقل بیماری‌های زئونوز شامل Ctenocephalides felis ۱۱.۷٪، Dermanyssus gallinae  (۴.۳٪) و Hyalomma marginatum  (۲.۹٪، تنها در بخش چرام) بودند. در بخش ملکولی، به‌منظور بررسی آلودگی احتمالی به باکتری  Coxiella burnetii ،  DNA  برخی نمونه‌های اکتوپارازیت استخراج و آزمون PCR با استفاده از پرایمرهای اختصاصی ژن IS1111 انجام شد. نتایج این بررسی‌ها، وجود DNA باکتری مذکور را در برخی نمونه‌ها تأیید کرد. این یافته‌ها بر نقش مهم طیور سنتی به‌عنوان مخازن بالقوه اکتوپارازیت‌ها، اهمیت اپیدمیولوژیک پرندگان زینتی، و ضرورت کنترل و مراقبت‌های بهداشتی هدفمند در راستای کاهش خطرات اقتصادی و تهدیدات زئونوزی تأکید دارند.

این گزارش از جلسه دفاع پایان نامه " جمال روان " دانشجوی  کارشناسی ارشد  بیولوژی و کنترل ناقلین بیماریها ، با عنوان " بررسی مخازن اکتوپارازیتی در طیور بومی و پرندگان زینتی و خطرات بالقوه زئونوز در شهرستان کهگیلویه در غرب ایران جنوب " که در  روز یکشنبه تاریخ  29/04/1404با راهنمایی دکتر «کوروش عزیزی» دکتر «حمزه علی پور» از گروه بیولوژی و کنترل ناقلین بیماریها دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز ارائه گردیده، برگزار شده است .