خشم، واکنشی هیجانی است که ممکن است در اثر وقوع شرایطی که بر خلاف میل و خواسته افراد است، بروز پیدا کند.  خشونت از دیدگاه روان شناسی،  یعنی ناتوانی در کنترل خشم. خشونت بر خلاف آن که برخی آن را نشانه قدرت می‌دانند، بیشتر نمایانگر ضعف و درماندگی فرد در مقابله با مشکلات و کنترل خود است.

خشم به حالت غم انگیز و خصومت آمیز و با احساس کینه ورزی و تکانشی که ممکن است به شکل عصبانیت، فریاد، فحاشی، تحقیر، نفرت و حسادت در انسان ظاهر شود گفته می‌شود. فرایند خشم در نوجوانان شامل یک تجربه جسمی یا روانی است و در بیشتر مواقع نوجوانان دیگران را در تجربه دردناک خود مقصر می‌دانند.

خشم در نوجوانان در مواقعی به صورت خشمگینانه ابراز می‌شود که در مدتی طولانی آن خشم را نادیده گرفته بوده است و انکارش کرده و گاهی رفتارهای اطرافیان باعث می‌شود خشم در نوجوانان فرو خورده شود.

در نتیجه هرچه خشم در نوجوانان را نادیده بگیریم و به غلط به آنها آموزش دهیم که خشمشان را در خود فرو بریزند احتمال بروز عواقب بدتری پیش‌بینی می‌شود.

علت وجود خشم در نوجوانان

خشم در نوجوانان از ابتدای تولدشان همراه آنها بوده است. عدم تعادل و بی ثباتی عاطفی یکی از بارزترین ویژگی‌های دوره نوجوانی می‌باشد که بیشتر اوقات نوجوانان در مواقعی که خشم وجودشان را می‌گیرد قادر به کنترل آن نیستند و رفتارهای غیر قابل قبولی از خود بروز می‌دهند و در بیشتر مواقع دیده شده بعد از زمان کوتاهی از رفتار خود پشیمان شده و خودشان را سرزنش می‌کنند.

نوجوانی دوران سختی است و باید بدانید که به عنوان والد صبورانه با آن برخورد کنید. خشم در نوجوانان واکنش طبیعی ارگانیسم نسبت به شرایطی است که آنها احساس ناکامی می‌کنند.

چه مواقعی نوجوانان خشمگین می‌شوند؟

• وقتی نوجوان خود را در انجام فعالیت‌های فیزیکی و یا اجتماعی محدود می‌کنید، مثلا اجازه بیرون رفتن و ملاقات را به آنها نمی‌دهید و استفاده از گوشی را برای نوجوان خود محدود می‌کنید
• زمان‌هایی که نوجوان شما احساس می‌کند ناعادلانه مورد قضاوت‌های پی‌درپی شما قرار گرفته است
• زمان‌هایی که از او فاصله می‌گیرید و نوجوان خود را طرد می‌کنید
• زمان‌هایی که نوجوان قادر به حل مسئله پیش رویش نیست
• شرایط اقتصادی و اجتماعی مانند فقر والدین
• در نوجوانانی که والدین آنها باهم مشاجره می‌کنند بروز خشم بیشتر دیده شده است
• مسائل شخصی و عاطفی نوجوان و عدم توانایی ارتباطش با دیگران
• مسائل آموزشی و فشارهای محیط مدرسه و خانواده نسبت به درس خواندن و …

خشم در نوجوانان چگونه نمایان می‌شود؟

خشم در نوجوان به صورت‌های مختلفی نمایان می‌شود ازجمله :

• دیده شدن علائمی مثل افزایش ضربان قلب و تنفس‌های شدید و پی‌درپی
• تغییر رنگ پوست به سرخی
• تغییر دمای بدن و افزایش آن
• در برخی مواقع از شدت هیجان زیاد دست آنها شروع به لرزیدن کند و در عضلاتشان احساس فشار کنند
• بروز رفتارهای پرخاشگرانه

آن چیزی که یک نوجوان آرام را از یک نوجوان با هیجانات منفی متمایز می‌کند، نحوه کنترل و مدیریت خشم اوست. یک نوجوان آرام هم قطعاً در موقعیت‌هایی خشمگین می‌شود اما از کوره در نمی‌رود، یعنی کاری نمی‌کند که دیگران شاهد بروز عصبانیت او باشند.

نکته : یک راهکار ساده اما موثر برای بیان دیدگاه هایتان به فرزندان خود  این است که به جای سخنرانی طولانی سعی کنید بطور غیر مستقیم دیدگاه های خود را با آنها در میان بگذارید؛ به این منظور باید بدنبال فرصتی برای یک گفتگوی کوتاه باشید. مثلا  هنگام تماشای تلویزیون وقتی هنر پیشه ای موقع عصبانیت یا ناراحتی سیگار می کشد بدون اینکه فرزندتان را خطاب قرار دهید بگویید «چه کار ناپسندی می کند! مگر سیگار کشیدن باعث کاهش عصبانیت می شود؟فقط به سلامتی خودش آسیب بیشتری می رساند» ، یا وقتی در روزنامه مطلبی در مورد عوارض سیگار مشاهده می کنید، سعی کنید آن را برای همسرتان با صدای بلند بگونه ای بخوانید که فرزندانتان هم بشنوند.

تهیه کننده : ملیحه مکی آبادی کارشناس گروه ارتقاء سلامت