دوران سالمندی یکی از مراحل رشدی مهم و طلایی انسان است. به گفته اریکسون روان شناس برجسته گذر موفق از این دوره به خردمندی می انجامد. اگرچه دوران سالمندی محدودیتهای خاص خود را دارد، اما سالمندی موفق می تواند یکی از مراحل لذت بخش زندگی باشد و سالمندان به عنوان ذخیره های تجارب غنی و انتقال دهنده های بار فرهنگی می‌توانند در نقش مشاور برای سایر اقشار جامعه عمل کنند. 

سلامت روان یکی از اجزای مهم سلامتی است که هم در کیفیت زندگی و هم در طول عمر نقش دارد. یکی از راه های دستیابی به سلامت روان در سالمندی پیشگیری از بیماریهای شایع و تشخیص و درمان زودهنگام آن ها است. سالمندان ممکن است تمایلی به بیان مشکلات خود نداشته باشند و یا بیماریهای خود را جدی نگیرند.گاهی ممکن است علایم و نشانه‌های اولیه و حتی شدید بیماری از طرف سالمند و اطرافیان به عنوان مشکلات طبیعی سالمندی طبیعی تلقی شوند. همچنین سالمندان به دلیل محدودیت های جسمی ممکن است امکان کم تری برای تعامل با بستگان و مردم در اجتماع داشته باشند بدین منظور آموزش خود مراقبتی به سالمندان میتواند در بهبود سلامت روان آنها نقش مهمی داشته باشد.

نیازهای روانی سالمندان

اهمیت سلامت روان و تقویت شادی درآسایشگاه سالمندانمراکز درمانی و مراقبتی و حتی در خانه بسیار مهم است. مطالعات نشان داده‌اند که انزوای اجتماعی و تنهایی است که منجر به بیماری‌های جدی در افراد مسن می‌شود. در اینجا دو نیاز اجتماعی سالمندان را با هم بررسی می‌کنیم که می‌توانند با انزوا و تنهایی مقابله کرده و حتی از آن جلوگیری کنند:

۱. روابط معنادار

سالمندان به روابط و تجربیات معنادار بیشتری نسبت به دیگر سنین نیاز دارند. بیشتر مردم در جوانی خود تمایل دارند تا آشنایی‌های معمولی با دیگران داشته باشند؛ اما با افزایش سن روابط عمیق‌تر می‌شود. البته این نکته را فراموش نکنید که هیچ کدام از سالمندان ترحم ما را نمی‌خواهند. قصد و نیت ما از هم‌صحبتی با آنها مهم است و می‌خواهند بدانند که ما واقعا به آنها اهمیت می‌دهیم یا خیر. در نتیجه باید مراقب این نکته باشیم که رفتار ما به گونه‌ای نباشید که فرد احساس کند فقط عذاب وجدان شخصی خود را برای احترام به بزرگ‌ترها مهار می‌کنیم.

۲. تعاملات اجتماعی منظم

زوال شناختی یا همان Cognitive decline، ممکن است باعث کناره گیری اجتماعی به صورت ناخواسته در فرد شود. با این حال، تعاملات اجتماعی می‌تواند نقش مثبتی در مقابله با زوال شناختی داشته باشد. شاید به این نکته توجه کرده باشید که در طول فراگیری بیماری کرونا، تعاملات اجتماعی حتی محدودتر از قبل برای افراد مسن‌تر در نظر گرفته شد. از این رو مهم است که با برقراری تعاملات اجتماعی منظم بتوانیم آنها را به جامعه برگردانیم.

به طور کلی، بهترین کاری که می‌توانید در گفتگو با سالمندان انجام دهید، گوش دادن فعال است. آنها می‌خواهند بدانند که افکار و نظراتشان برای شما مهم است یا نه.

عواملی که سلامت روان سالمندان را به خطر می‌اندازد:

شناخت سلامت روان در سالمندان و راه‌ کارهای موثر درمانی به ما کمک می‌کند تا مسیر بهبود و یا جلوگیری از برخی موارد را به خوبی طی کنیم. توجه داشته باشید که ممکن است عوامل خطرناک متعددی برای مواجه با مشکلات مربوط به سلامت روان در هر مقطعی از زندگی افراد وجود داشته باشند. همچنین افراد مسن هم ممکن است استرس‌های زیادی مانند از دست دادن قابل توجه مداوم در ظرفیت‌ها و کاهش توانایی عملکردی را تجربه کنند.

دکتر عبدالرحیم اسداللهی  دکترای تخصصی سالمندشناسی