هپاتیت ب (B) یک عفونت کبدی است که توسط ویروس هپاتیت ب ایجاد می شود. عفونت می تواند حاد (کوتاه و شدید) یا مزمن (طولانی مدت) باشد.

 هپاتیت B می تواند باعث عفونت مزمن شود و افراد را در معرض خطر بالای مرگ ناشی از سیروز و سرطان کبد قرار دهد. همچنین می تواند از طریق تماس با مایعات بدن آلوده مانند خون، بزاق، مایعات واژن و مایع منی گسترش یابدیا حتی از مادر به نوزادش منتقل شود. هپاتیت ب همچنین از طریق آسیب سوزن، خالکوبی، سوراخ کردن و قرار گرفتن در معرض خون و مایعات بدن آلوده مانند بزاق و مایعات قاعدگی، واژن و منی منتقل می شود. انتقال ویروس همچنین ممکن است از طریق استفاده مجدد از سوزن‌ها و سرنگ‌ها یا اشیاء تیز آلوده در مراکز مراقبت‌های بهداشتی، در جامعه یا در میان افرادی که مواد مخدر تزریق می‌کنند، رخ دهد. انتقال جنسی در افراد واکسینه نشده با چندین شریک جنسی شایع تر است. ویروس هپاتیت ب می تواند حداقل 7 روز در خارج از بدن زنده بماند. در این مدت، اگر ویروس وارد بدن فردی شود که توسط واکسن محافظت نشده است، همچنان می تواند باعث عفونت شود. دوره نهفتگی ویروس هپاتیت ب بین 30 تا 180 روز است. ویروس ممکن است در عرض 30 تا 60 روز پس از عفونت شناسایی شود و می تواند باقی بماند و به هپاتیت ب مزمن تبدیل شود، به ویژه هنگامی که در دوران نوزادی یا کودکی منتقل شود.

هپاتیت ب چه علائمی دارد؟

اکثر افراد وقتی تازه آلوده می شوند هیچ علامتی را تجربه نمی­کنند. برخی از افراد با بیماری حاد علائمی مانند: زردی پوست و چشم (یرقان) ادرار تیره، احساس خستگی بسیار، حالت تهوع، استفراغ، درد در شکم دارند که چند هفته طول می­کشد. در موارد شدید، هپاتیت حاد می تواند منجر به نارسایی کبد شود که می تواند منجر به مرگ شود.اگرچه اکثر افراد از بیماری حاد بهبود می یابند، برخی از افراد مبتلا به هپاتیت ب مزمن به بیماری کبدی پیشرونده و عوارضی مانند سیروز و سرطان کبد مبتلا می­شوند. این بیماری ها می توانند کشنده باشند.

راه تشخیص هپاتیت ب چیست؟

بر اساس دلایل بالینی، افتراق هپاتیت ب از هپاتیت ناشی از سایر عوامل ویروسی ممکن نیست. بنابراین تایید آزمایشگاهی تشخیص ضروری است. چندین آزمایش خون برای تشخیص و نظارت بر افراد مبتلا به هپاتیت B در دسترس است.

چگونه می توان در برابر ویروس هپاتیت ب از خودمان محافظت کنیم؟

• هپاتیت ب با واکسن قابل پیشگیری است. همه نوزادان باید در اسرع وقت پس از تولد (در عرض 24 ساعت) واکسن هپاتیت ب را دریافت کنند. به دنبال آن دو یا سه دوز واکسن هپاتیت ب با فاصله حداقل چهار هفته انجام می شود. این واکسن حداقل 20 سال و احتمالا مادام العمر در برابر هپاتیت ب محافظت می کند.
• هپاتیت ب می تواند از مادر به کودک منتقل شود. با مصرف داروهای ضد ویروسی برای جلوگیری از انتقال، علاوه بر واکسن، می توان از این امر جلوگیری کرد.

توصیه می شود برای کاهش خطر ابتلا یا انتشار هپاتیت ب موارد ذیل را بکار گرفت:

• با استفاده از کاندوم و کاهش تعداد شرکای جنسی، رابطه جنسی ایمن را انجام دهید.
• از به اشتراک گذاشتن سوزن یا هر وسیله ای که برای تزریق مواد مخدر، سوراخ کردن یا خالکوبی استفاده می­شود خودداری کنید.
• پس از تماس با خون، مایعات بدن یا سطوح آلوده، دست های خود را کاملا با آب و صابون بشویید.
• اگر در یک محیط درمانی کار می­کنید، واکسن هپاتیت ب دریافت کنید.

دکتر محمدحسین کاوه دکترای تخصصی آموزش بهداشت و ارتقا ء سلامت