غده تیروئید که در ناحیه جلو گردن واقع شده یکی از مهم ترین غدد درون ریز بدن بوده که با تولید هورمون های تیروئید سوخت و ساز بدن را کنترل می کند. بیماری های متعددی که در این غده بروز می کنند باعث  اختلال در عملکرد آن گردیده و منجر به بروز علائم و نشانه های بالینی متعدد می گردند. بنابراین آگاهی آحاد جامعه از بیماری های غده تیروئید که بطور مستقیم بر سلامت فرد تاثیر دارند، ضروری می باشد.

شیوع بیماری های غده تیروئید در دنیا قابل توجه بوده، این بیماری ها افراد را در تمام سنین گرفتار نموده و طیف وسیعی از علائم و نشانه های بالینی را بوجود می آورند. حدود یک میلیارد و ششصد میلیون نفر در دنیا در معرض خطر ابتلا به بیماری های غــده تیروئید بوده و حدود دویست میلیون نفر نیز مبتلا به انواع بیماریه ای تیروئید هستند، همچنیم 60 درصد بیمارانی که با یک بیماری تیروئید مشغول زندگی می باشند از وجود بیماری خود بی اطلاع هستند.

هورمون های تیروئید در تنظیم متابولیسم بیشتر سلول های بدن و همچنین در رشد و نمو فیزیکی و تکامل سیستم عصبی انسان نقش حیاتی دارند. اهمیت بیولوژیکی ید شرکت در ساختمان هورمون های تیروئید  است. کمبود ید عملکرد تیــروئیـد را دچار اختلال نموده و بر حسب اینکه این کمبود در چه زمانی حاصل شود و نیز بر اساس شدت کمبود آن عوارض و تغییرات حاصله را تحت عنوان اختلال های ناشی از کمـبود ید  تقسیم بنــــدی می کنند.

 یــــد، در شکل طبیعی خود در آب دریا ها، گیاهان آبزی، برخی از مواد معدنی و خاک وجود دارد و بعنوان یک ریز مغزی نقش حیاتی در  بقـــای انســـان بازی می کند. این عنصر کمیاب  برای رشد و نمو فرد، بخصوص رشد و تکامل عصبی- روانی جنین در طول زندگی داخل رحمی و تا دو سال پس از تولد مــــورد نیـــاز مـــی‌باشد . کمبود ید، از طریق ایجاد اختلال در رشد و تکامل مغز، میلیون‌ها نفر از جمعیت جهان را در معرض خطر قرار داده است. کمبود ید ساده ترین مشکل تغذیه ای جوامع می باشد که میتوان با تامین ید مورد نیاز روزانه افراد آن را کنترل نمود .  از سال 1990 میلادی به بعد  تلاش های قابل توجه ای برای بهبود دریافت ید جوامع از طریق ید دار کردن همگانی نمک در اکثر کشور های دنیا صورت گرفته است بطوریکه در حال حاضر حدود دو سوم جمعیت جهان تحت پوشش تغذیه با نمک ید دار هستند.

انواع بیماری تیروئید: کم کاری تیروئید، پرکاری تیروئید، هاشیموتو، گریوز، گواتر و سرطان تیروئید

شایع ترین بیماری های مربوط به غده تیروئید پرکاری و کم کاری تیروئید:

پرکاری تیروئید زمانی اتفاق می افتد که این غده، مقادیر بیش از حد از هورمون تولید نموده و سرعت مصرف انرژی در بدن بیشتر شود و بالعکس اگر این غده،  مقادیر کافی از هورمون را تولید نکند، سرعت مصرف انرژی کمتر شده و اصطلاحا کم کاری تیروئید را خواهیم داشت .

چه کسانی به بیماری تیروئید مبتلا می شوند؟

افراد مبتلا به بیماریهای تیروئیدی در همه گروههای سنی و با هر نژادی دیده میشوند. اما بررسی ها  و امار حاکی از ان است که زنان 5 تا8  برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این بیماری هستند

تشخیص بیماری های تیروئید:

از جمله راه های تشخیص بیماری های تیروئید انجام آزمایشات خون است. تست هورمون تحریک کننده تیروئید یا TSH برای شناسایی و تشخیص بیماری های تیروئیدی پیش از شروع علائم بالینی استفاده می شود .در صورتی که این بیماری به موقع تشخیص داده شود با استفاده از شیوه های درمانی مناسب می توان بیماری را کنترل کرد. منظور از درمان این بیماری بازگردانی سطح این هورمون به حالت طبیعی است. کم کاری تیروئید با دارویی به نام لووتیروکسین درمان پذیر است این دارو کمبود هورمون را در بدن جبران می نماید. با تعیین دوز این دارو توسط پزشک سطح هورمون در بدن  بیمار تحت کنترل درآمده و به حالت طبیعی برمیگردد. در پرکاری تیروئید نیز می بایست روند تولید هورمون تیروئید به حالت نرمال برگردد. درمان این نوع بیماری شامل استفاده از دارو برای جلوگیری از تولید هورمون، استفاده از ید رادیو اکتیو برای غیرفعال کردن تولید هورمون و یا جراحی تیروئید که در آن همه یا بخشی از این غده برداشته می شود. متداول ترین روش درمان ید رادیواکتیو است. این نوع درمان در اکثر مواقع منجر به کم کاری تیروئید میشود که نیازمند مصرف لووتیروکسین بوده تا سطح هورمون به حالت نرمال برگردد

توصیه نهایی به آحاد جامعه نیز آن است که فقط از نمک ید دار تصفیه شده در حد متعارف استفاده نموده زیرا به مقدار کافی ید داشته و فاقد هر گونه ناخالصی است لذا کاملا بدون ضرر و عوارض جانبی است. هیچوقت از نمک دریا و سنگ نمک که تبلیغات نادرستی در مورد مصرف آنها می شود استفاده نکنند زیرا اولا به مقدار کافی حاوی ید نبوده و بعلت داشتن فلزات سنگین و آلودگی با آلاینده های شیمیایی کارخانجات صنعتی که وارد آب دریاها و اقیانوس ها میشوند بسیار مضر بوده و با خطر ایجاد سرطان همراه هستند.

مصرف نمک ید دار برای همه افراد جامعه از دوران کودکی تا کهنسالی ضروری است. به علاوه زنان در دوران بارداری و شیر دهی نیاز به مکمل ید دارند. 

دکتر مهین نظری دکترای تخصصی آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت دانشکده بهداشت