کیفیت پایین هوای داخلی یک مشکل بهداشتی است که به شدت در حال افزایش می‌باشد.

همانطور که اشاره گردید 90 درصد زمان افراد در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته در فضای داخلی سپری می‌شود بنابراین کیفیت هوای داخل بسیار حائز اهمیت می‌باشد. 

سالانه حدود 4میلیون نفر به دلیل بیماری‌های ناشی از کیفیت پایین هوای داخل ساختمان، جان خود را از دست می دهند، همچنین به دلیل کاهش بهره‌وری کارکنان، خسارات مادی و افزایش هزینه‌های سیستم بهداشتی، باعث ضررهای میلیاردی می‌شود.

آلاینده‌های هوای داخل ساختمان شامل ذرات معلق، آلاینده های بیولوژیکی و بیش از 400 ترکیب شیمیایی آلی و معدنی مختلف است که غلظت آنها توسط چندین عامل بیرونی و داخلی کنترل می شود. در ساختمان، ترکیبات آلی فرار (VOCs) که از مواد مصنوعی خارج می‌شوند و دی اکسید کربن ناشی از تنفس انسان، عوامل اصلی نگرانی‌های کیفیت هوای داخلی هستند و با توجه به اینکه غلظت آلاینده‌ها در محیط داخل 2 تا 5 برابر بیشتر از غلظت معمول آلاینده ها در محیط بیرون است، توجه به آلودگی هوای داخل بسیار حائز اهمیت می‌باشد.

آلودگی هوای داخل به ترکیبات آلی فرار(VOC) بسیار بیشتر از هوای بیرون است و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آن می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی فراوانی شود، این ترکیبات آلاینده‌های گازی هستند که می‌توان آنها را در داخل خانه یافت که از مواد ساختمانی نیز منتشر می‌شوند و می‌توانند عامل مهم سندرم ساختمان بیمار (SBS[1]) و بیماری های مرتبط با آلودگی هوای داخل باشند و اکسیداسیون آن‌ها نیز می‌تواند منجر به تولید ذرات معلق به عنوان ترکیب ثانویه شود که کیفیت هوا را کاهش می‌دهد بنابراین کار در هوای آلوده و با کیفیت  پایین منجر به سندرم ساختمان بیمار با علائم سردرد، کاهش تمرکز و آسایش در انجام وظایف محوله و کاهش توانایی یادگیری در افراد می‌شود.

 VOCsدر فاز گاز در محدوده دما و رطوبت موجود در داخل خانه وجود دارد و ممکن است تاثیر آن بر کیفیت هوای داخل از نظر واکنش حسی مانند تحریک چشم، تولید بو و آزار راه های تنفسی باشد.

همچنین ذرات معلق (PM₁₀) که از ذرات بسیار ریز مایع و جامد شناور در هوا تشکیل شده است، درآلودگی هوا و کیفیت هوا نقش دارد، قطرآئرودینامکی این ذرات کمتر از 10 میکرون بوده و به دلیل کوچک بودن سایز به عمیق ترین قسمت‌های ریه در اثر استنشاق نفوذ نموده و نگرانی‌های سلامتی بوجود می‌آورد و بعنوان یکی از اجزای اصلی آلودگی هوا در سلامت و محیط زیست ایفای نقش می‌نماید.

مطالعات اخیر ابراز کرده‌اند که قرار گرفتن در معرض PM₁₀ ممکن است منجر به مرگ بیماران قلبی و ریوی شود .

به طور کلی، تهویه ساده ترین اقدام برای جلوگیری از تجمع آلاینده های داخل ساختمان است. غلظت آلاینده های داخل ساختمان معمولاً با افزایش نرخ تبادل هوای بیرون کاهش می‌یابد، مگر اینکه غلظت آلاینده در فضای باز بالا باشد (مانند مناطقی که ترافیک بالا یا فعالیت های صنعتی دارند). سیستم‌های تهویه مکانیکی هوای تازه را به داخل ساختمان وارد می‌کنند که غلظت آلاینده‌های هوای داخل ساختمان را کاهش می‌دهد.

ممنوعیت استعمال سیگار نیز یک اقدام بسیار موثر است زیرا دود تنباکو منبع مواد شیمیایی مضر متعدد در غلظت های بالا است. حذف دود تنباکو در مکان های سرپوشیده منجر به بهبود مداوم کیفیت هوای داخل ساختمان می‌شود. همچنین کنترل رطوبت نسبی و دما برای کنترل انتشار آلاینده‌های آلی از داخل ساختمان بسیار مهم است. در این زمینه، سیستم‌های تهویه هوا می‌توانند دما و رطوبت نسبی را کنترل کنند.

الزما پیشگیری از آلاینده‌ها از نظر فنی بطور کامل امکان پذیر نیست، بنابراین اتخاذ روش‌های کاهش فعال آلودگی هوای داخل مقرون به صرفه، ضروری است.

تا به امروز هیچ فناوری فیزیکی-شیمیایی به تنهایی قادر به مقابله با همه آلاینده‌های هوای داخل ساختمان به شیوه ای مقرون به صرفه نیست. این مشکل مستلزم استفاده از پیکربندی‌های متوالی فناوری با هزینه‌های سرمایه‌ای و عملیاتی برتر است. علاوه بر این، عملکرد فن‌آوری‌های فیزیکی-شیمیایی مرسوم هنوز به دلیل غلظت کم و تنوع آلاینده‌ها در محیط‌های داخلی محدود است. در این زمینه، بیوتکنولوژی‌ به عنوان یک راه حل مقرون به صرفه و پایدار ظاهر شده‌ است که قادر به مقابله با این محدودیت‌ها بر اساس عملکرد بیوکاتالیستی گیاهان، باکتری ها، قارچ ها و میکروجلبک‌ها هستند. در واقع، سیستم‌های تصفیه مبتنی بر روش‌های بیولوژیک می‌توانند بازده انرژی ساختمان‌ها را بهبود بخشند، در حالی که مزایای زیبایی‌شناختی و روان‌شناختی نیز به دنبال دارند.

لذا استفاده از گیاهان زینتی و آپارتمانی مناسب علاوه بر سبز سازی فضای ساختمان منجر به بهبود کیفیت هوا از نظر کربن دی اکسید و سایر آلاینده های هوای داخل می شود.

به 4 نمونه از این گیاهان در تصویر 1 اشاره شده است.

 

)دکتر محمد حسینی، عضو هیات علمی گروه مهندسی بهداشت محیط و مهندس نیره رضایی، دانشجوی دکتری مهندسی بهداشت محیط(