دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز
آگاهی و مهارت پیشگیری از حوادث و کمک های اولیه در منزل برای بزرگ والدین مراقب کودک
در سطح جهانی، حوادث خانگی یکی از علل اصلی ناتوانی های قابل پیشگیری و مرگ و میر در میان کودکان و نوجوانان است.
حوادث خانگی به عنوان بزرگترین علت مرگ پس از یک سالگی شناخته شده است و یکی از شدیدترین مشکلات سلامتی است که جهان امروز با آن مواجه است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی هر ساله حدود 830000 کودک در سراسر جهان بر اثر حوادث خانگی جان خود را از دست می دهند. این معادل 2000 مرگ کودک در روز است. با استفاد از اقدامات پیشگیرانه ی ساده هم در خانه و هم در محله می توان از حوادث خانگی جلوگیری کرد. باید خانواده ها را از حوادث خانگی آگاه کرده و پیشگیری از حوادث را آموزش دهیم. حوادث در حال حاضر مهمترین موضوع بهداشتی قابل پیشگیری در تمام گروه های سنی، به ویژه در دوران کودکی در کشور های توسعه یافته و در حال توسعه است و رتبه ی اول را در علل مرگ و میر و ناتوانی ها دارد.
کودکان بیشتر از بزرگسالان در معرض حوادث هستند زیرا ویژگی های فیزیکی، آناتومیک و فیزیولوژی متفاوتی دارند که با سن و میزان سطح رشد آنها مرتبط است.بررسی ها نشان میدهد که کودکان و نوجوانان آسیب پذیر ترین گروه در برابر خطرات و حوادث می باشند. کودکان زیر پنج سال بیشتر مستعد آسیب های خانگی هستند زیرا بیشتر وقت خود را در داخل خانه می گذرانند. با وجود اینکه خانه مکانی امن برای کودکان است ولی تقریبا یک سوم حوادث در خانه اتفاق می افتد. درمان صدمات ناشی از حوادث هزینه های مالی هنگفتی را برای سازمان های مراقبت های بهداشتی و همچنین خانواده ها به همراه دارد. شایع ترین آسیب های تصادفی گزارش شده شامل ضربه به سر، زخم های باز و مسمومیت است. صدمات و آسیب به نوزادان و کودکان خردسال اغلب جدی است، اما تا حد زیادی با اطلاعات مناسب و اقدامات ایمن قابل پیشگیری است. کودکان به نظارت بزرگسالان نیاز دارند تا محیطی امن را برایشان فراهم و از آنان در برابر حوادث محافظت کنند. در شرایطی که بسیاری از مادران خارج از خانه کار می کنند، سالمندان می توانند کمک فزاینده ای به سلامت و رفاه نسل سوم کنند. همچنین سالمندان برای نوه های خود منبع مهم دانش و تجربه محسوب میشوند. پدربزرگ ها و مادربزرگ ها به طور فزاینده ای درگیر مراقبت و محافظت از نوه ها هستند. در جامعه ی معاصر پدربزرگ ها و مادربزرگ ها نقش فعالی را ایفا کرده و مستقیما از نوه های خود مراقبت میکنند و والدین را قادر می سازند تا فعالیت حرفه ای، شخصی و سرگرم کننده داشته باشند. بیشتر حوادث خانگی از طریق افزایش آگاهی، بهبود محیط خانه و ایمنی بیشتر قابل پیشگیری هستند. کمکهای اولیه به عنوان کمکی است که به هر «فرد بیمار یا مجروح تا رسیدن کمک های تخصصی» ارائه میشود.
کمک های اولیه بلافاصله بعد از شروع حادثه یا بیماری برای کاهش عوارض و ایجاد آرامش روحی و جسمی به فرد ارائه شده و این اقدامات برای کاهش درد و رنج فرد باید انجام شود. در شرایط پیش بیمارستانی، عوامل کلیدی برای بقا و بهبودی از بیماری و آسیب، حفظ سریع و مؤثر عملکردهای اصلی بدن مانند راه هوایی، تنفس، گردش خون و کنترل خونریزی است. دادههای تحقیقات پزشکی توصیه میکنند که حمایت مؤثر از این عملکردهای اساسی بیشترین سهم را در نتایج مثبت برای کودک آسیبدیده دارد، به طوری که مداخله سریع و صحیح مراقب می تواند ناتوانی را محدود کرده و شانس بقای کودک آسیب دیده را افزایش دهد و در نتیجه تفاوت زیادی ایجاد کند. چالش توانمند ساختن همه برای ارائه کمک های اولیه نجات بخش در هنگام مواجهه با یک فوریت پزشکی مستلزم آن است که همه ی افراد آموزش ببینند. اگر مراقب کودک اقدامات ایمنی مناسب را انجام دهد، می تواند از بسیاری از حوادث جلوگیری کند.
دکتر عبدالرحیم اسداللهی دکترای تخصی سالمندشناسی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز