ارزیابی ریسک ارگونومی یکی از مهم‌ترین مراحل مدیریت ارگونومی محسوب می‌شود. تکنیک‌های مشاهده‌ای قلم-کاغذی به‌عنوان رایج‌ترین ابزار ارزیابی ریسک اختلالات اسکلتی-عضلانی مرتبط با کار در ارگونومی محسوب می‌شوند. برخی از مشکلات مربوط به این تکنیک‌ها عبارتند از انتخاب صحیح تکنیک ارزیابی عدم لحاظ نمودن اثرات تجمعی ریسک فاکتورها در مشاغل چندوظیفه‌ای و سرانجام عدم توجه به اثرات تعاملی ریسک فاکتورهای بیومکانیکی، روانی-اجتماعی و فردی در تخمین عدد ریسک.

 

هدف از انجام این تحقیق، طراحی و ارائه شیوه‌ای برای ارزیابی ریسک ارگونومی باهدف کاهش خطا و تأکید بر اثرات متقابل این ریسک فاکتورها بود. تحقیق حاضر در 6 فاز مختلف انجام شد. در فاز اول، ابتدا با انجام یک مطالعه از نوع مرور نظام‌مند، خطاهای رایج در انتخاب و کاربرد تکنیک‌های مشاهده‌ای قلم کاغذی در میان ارزیابان ایرانی تعیین گردید. در فاز دوم تیم تحقیق پس از بررسی دقیق ویژگی‌ها، نقاط قوت و محدودیت‌های انواع تکنیک‌های مشاهده‌ای قلم-کاغذی معتبر بین المللی، یک ابزار جدید تحت عنوان ابزار کمک -تصمیم‌گیری توسعه داد و در فاز سوم از طریق یک مطالعه نیمه تجربی از نوع قبل و بعد به بررسی کارایی این ابزار پرداخت. در فاز چهارم برای تخمین عدد ریسک در مشاغل چندوظیفه‌ای، روشی تحت عنوان روش ارزیابی ریسک مبتنی بر زمان ارائه شد و در فاز پنجم کارایی این روش در 10 شغل مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت.نتایج این تحقیق نشان داد که شیوه‌هایی که در این تحقیق با هدف کاهش خطا در انتخاب تکنیک و تخمین عدد ریسک ارائه‌شدند مؤثر بوده و با اجرای آن‌ها نتایج ارزیابی ریسک از صحت بیشتری برخوردار می شوند.

پیشنهادات

نتایج این تحقیق می‌تواند مورداستفاده بازرسین بهداشت حرفه‌ای وزارت بهداشت و کارشناسان طب کار سازمان تأمین اجتماعی، کارشناسان رسمی دادگستری و بازرسین اداره کار و رفاه اجتماعی که ملزم به اظهارنظر و یا تصمیم‌گیری نهایی در رابطه با شکایات و یا درخواست‌های مطرح‌شده برای مواردی همچون غرامت شغلی، تغییر شغل و یا سخت و زیان‌آور بودن شغل هستند قرار گیرد و در ارائه نظر کارشناسی آن‌ها بسیار کمک دهنده خواهد بود زیرا در این تحقیق رویه علمی مشخص و مدونی هم برای انتخاب تکنیک و هم برای برآورد عدد ریسک ارائه شده است، بنابراین احتمالاً نتایج ارزیابی ریسک، کمتر تحت تأثیر قضاوت شخصی فرد ارزیابی‌کننده قرارگرفته و درنتیجه از قابلیت اطمینان بیشتری برخوردار خواهند شد.

دکتر "علیرضا چوبینه" عضو هیات علمی گروه بهداشت حرفه ای و ایمنی کار  و ارگونومی دانشکده بهداشت

‏ ‏