ارتقای آگاهی درباره‌ی بارداری با هدف تقویت آموزش و تأکید بر مسائل مهم بارداری و ترویج حاملگی سالم و ایمن نام‌گذاری شده است. سالانه در این هفته با یادآوری اهمیت مراقبت های دوران بارداری و حتی مراقبت‌های لازم پیش از اقدام به بارداری، سعی بر حفظ سلامت مادر و جنین در این دوران حساس می‌شود. توجه به انجام به موقع مراقبت‌های دوران بارداری می‌تواند سلامت بارداری و به ثمر نشستن تولد یک فرزند سالم را تضمین کند. از واضح‌ترین مزایای این مراقبت‌ها  تشخیص زودرس علایم خطر در دوران بارداری و پس از زایمان، آمادگی برای زایمان، اقدامات درمانی لازم در بارداری‌های پرخطر، مشاوره‌ی تغذیه‌ی سالم و آمادگی پدر خانواده است. زنان باردار می‌توانند با حقوق خود در زمینه‌ی بهره بردن از خدمات لازم در این دوران آشنا شوند. داشتن یک حامی و پشتیبان در طول بارداری و زایمان و محرمانه ماندن اسرار پزشکی زنان از کم‌ترین حقوقی است که می‌توان از آن‌ها نام برد.
هدف اصلی از هفته‌ی آگاهی درباره‌ی بارداری کاهش تعداد مرگ و میر مادری یا عوارض ناشی از بارداری است که شامل هر دو فرد یعنی مادر و جنین / نوزاد می‌شود. یکی دیگر از اهداف بزرگداشت این هفته، افزایش آگاهی 
مادران و پدران جامعه با ارائه‌ی اطلاعات بسیار مهم در زمینه‌ی بارداری است.

یکی از نمونه‌های بارز آن تعیین زمان مناسب برای بچه‌دار شدن است. آمادگی برای بارداری موضوع مهمی است که عدم توجه به آن می‌تواند دوران خوش بارداری را کمی تلخ و اضطراب‌آور کند. این آمادگی جزء با گفت‌وگوی صادقانه‌ی زوجین برای پذیرفتن یک عضو جدید در محیط خانه میسر نخواهد شد. هرچند برای موفقیت در این امر باید در تمام زمینه‌ها به آمادگی دست یافت.
مسئولیت والدی، زوجین را قبل از اقدام به بارداری ترغیب می‌کند تا با انجام آزمایش‌های لازم از سلامت خود آگاه و با عملکرد هوشمندانه از انتقال بسیاری از بیماری‌هایی که منجر به اختلالات مادرزادی و مشکلاتی در جنین می‌شود مانند سرخک، سرخجه و ایدز پیشگیری کنند.
بارداری معجزه‌ای است که فقط زنان از لمس و درک آن بهره خواهند برد، هرچند نقش پدران حامی نیز در حفاظت از مادر و جنین بسیار پر رنگ و حائز اهمیت است. با این حال این دوران نیاز به نظارت‌های پزشکی دارد تا فرد را در مسیر صحیح هدایت کند. بنابراین به صورت مختصر، در زیر به مواردی از نکات بارداری اشاره خواهیم کرد:

مراقبت های پیش از بارداری چیست و چرا اهمیت دارد؟

مراقبت های پیش ازبارداری می تواند به افزایش آگاهی زنان برای محافظت از نوزاد خود و کسب اطمینان از بارداری سالم کمک کند. معاینه پیش از بارداری می‌تواند به زنان کمک کند تا پیش از باردار شدن، به سمت یک بارداری سالم بروند.

در ادامه با مراقبت های منظم در طول دوران بارداری می توان خطرات احتمالی را کاهش داد :

تهیه ی برنامه‌ای برای زندگی باروری

تغذیه مناسب در دوران بارداری :

– مصرف روزانه اسید فولیک) یکی از ویتامین‌های گروه ( B : در اسفناج ، بروکلی، زرده تخم مرغ، گوجه و موز موجود است و خطر نقص لوله عصبی را تا 70 درصد کاهش می دهد. بیشتر ویتامین های دوران بارداری حاوی اسید فولیک و همچنین ویتامین های دیگری هستند که زنان باردار و جنین در حال رشد به آن ها احتیاج دارند، مصرف آهن که در گوشت ، فلفل سیاه ، دارچین، جعفری ، لوبیا ، نخود ، عدس ، کنجد ، ذرت و خشکبار یافت می شود. مصرف غذاهای حاوی ید همچنین مصرف کلسیم که در شیر ، محصولات لبنی، کلم، گل کلم و تره فرنگی یافت می شود.

کنترل دیابت و فشار خون بالا و سایر شرایط پزشکی :

کنترل عوارضی مانند فشار خون بالا و دیابت، در زنان باردار بسیار حائز اهمیت است.

پرهیز از سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و استفاده از مواد مخدر:

مصرف سیگار و الکل در دوران بارداری باعث افزایش خطر مرگ ناگهانی در نوزادان می شود. مصرف الکل همچنین می تواند سبب بروز مشکلاتی از قبیل : چهره غیر طبیعی، سر کوچک، هماهنگی ضعیف بدن، حافظه ضعیف، ناتوانی ذهنی، مشکلات قلبی،کلیه و استخوانی شود.

کنترل وزن سالم در دوران بارداری :

جمله « در دوران بارداری باید به جای دو نفر غذا خورد » اشتباه است! بسیار مهم تر ازآن ، تغذیه متعادل با ویتامین و مواد معدنی است.

تحقیق کردن در مورد سابقه سلامت خانواده و شریک زندگی

مواد غذایی مضر در دوران بارداری :

در دوران بارداری، تمامی بدن دچار تغییر می شود. سیستم ایمنی، قدرت دفاعی، ضعیف می شود. از این رو عفونت در این زمان اغلب پیچیده تر از زمان های دیگر روی می دهد و می تواند سلامت مادر و فرزند متولد نشده را به خطر اندازد. از این رو، آماده سازی و بسته بندی و نگهداری مواد غذایی با احتیاط زیاد و با رعایت بهداشت باید انجام پذیرد. از جمله مواد غذایی مضر عبارتند از : شیر خام، محصولات لبنی خام، ماهی های پر چرب مانند ماهی تن، ماهی و غذاهای دریایی خام و نیمه خام همچنین سوشی، صدف و موارد مشابه، مصرف ماهی دودی شده و در ترشی خوابانده شده مانند ماهی آزاد دودی و لاکس،گوشت، سوسیس و تخم مرغی که خام و یا نپخته است برای مثال کارپاچیو، بیف، استیک خام، مدیوم، سالامی، سوسیس های دودی، ژامبون خام، گوشت دودی، بیکن، تخم مرغ آب پز عسلی، غذاها با تخم مرغ خام، مانند تیرامیسو خانگی و موارد مشابه.حداکثر 2-3 فنجان قهوه و یا 4 فنجان چای سبز و یا سیاه در روز مجاز است. برای احتیاط از آب میوه های تازه و حرارت ندیده از میوه و سبزیجات در آب میوه گیری ها و رستوران ها استفاده شود.

تحرک و ورزش در طی دوران بارداری

پیروی از رژیم غذایی سالم، ورزش منظم طبق توصیه پزشک، اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد مضر مانند سرب و تشعشعات می‌تواند به کاهش خطر مشکلات در طول دوران بارداری و ارتقای سلامت و رشد جنین کمک کند. کسی که سالم است باید و حتما در دوران بارداری تحرک داشته باشد. این امر سلامتی مادر و کودک را تضمین می کند. بهتر است هر روز حدود 30 دقیقه پیاده روی، شنا و یا ورزش ایروبیک سبک انجام شود. از انجام ورزش هایی با خطر پرتاب شدن زیاد برای مثال اسب سواری، ورزش های سنگین که با ضربه همراه می باشند، ورزش هایی با تماس مستقیم با حریف برای مثال ورزش بسکتبال و موارد مشابه همچنین غواصی که خطر آسیب به دلیل فشار زیاد و یا رهایی سریع از فشار وجود دارد جدا خودداری شود.

داروها

برخی داروها برای افراد باردار و جنین شان خطرناک می باشند. در صورتی که باید دارویی را به طور منظم استفاده کنند حتما به پزشک اطلاع دهند که باردار هستند همچنین زمانی که بیمار هستند و دارو باید مصرف کنند ، به پزشک معالج در رابطه با بارداری شان اطلاع دهند. باید اطمینان حاصل شود که دارو هایی که زنان باردار استفاده می کنند بی خطر هستند. آن ها نباید از دارو های خاصی از جمله برخی از دارو های آکنه، مکمل های غذایی و گیاهی استفاده کنند. زیرا این امر می تواند به جنین آسیب برساند.

زهرا ملکی دانشجوی دکترای اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت