حریق یا آتش سوزی از جمله خطراتی است که محیط های شغلی و خانگی را مورد تهدید قرار می­دهد. براساس آمار های جهانی، روزانه بیش از 1000 آتش سوزی در منازل اتفاق می افتد و نیز سومین علت مرگ و میر ناخواسته در خانه ها می­باشد. بنابراین حریق یکی از تهدید های جدی در سلامت افراد خانه به شمار می­ آید و بایستی اقدامات پیشگیرانه در راستای جلوگیری از بروز آن انجام داد. با توجه به اینکه حریق یک واکنش شیمیایی و اکسیداسیون سریع مواد قابل اشتعال همراه با نور، دود و حرارت زیاد است و عوامل متفاوتی در بروز آن نقش دارند ، باتوجه به اینکه برای شکل گیری حریق حداقل 3 عامل هوا، مواد قابل اشتعال، منبع حرارتی مورد نیاز می­باشد؛ لذا می توان حریق را به صورت مثلث نمایش داد؛ ازین رو افراد در خانه می توانند برای جلوگیری از بروز آتش‌ سوزی اقداماتی را انجام دهند تا در صورت مواجه با حریق ، مانع از بوجود آمدن خسارات جبران ناپذیر گردند. با توجه به اینکه برای ایجاد حریق سه عامل نیاز می باشد اگر بتوان یکی از سه ضلع را حذف نمود، می توان از بروز حریق پیشگیری کرد.

عامل اصلی آتش سوزی در خانه ها و صدمات ناشی از آتش سوزی ،آشپز خانه و پخت و پز می باشد که تقریبا 63% آتش سوزی در آشپز خانه ها، با آتش گرفتن غذا هنگام سرخ کردن مواد غذایی شروع می شود قلب هر خانه ای آشپزخانه آن است و البته بسیاری از لوازم مخاطره آمیز هم در همین قسمت قرار دارد بطوریکه رعایت نکردن نکات ایمنی در آشپزخانه می تواند این قلب تپنده را به محیطی نا امن و خطرناکی تبدیل کند، پس دانستن و رعایت کردن برخی نکات ایمنی بسیار با اهمیت می باشد.

نکاتی برای پیشگیری و کنترل حریق در خانه

·         اجاق گاز  در جایی دور از لوازم قابل اشتعال مانند پرده ، حوله و دستگیره قرار داشته باشد.

·         وسایل داغ مانند بشقاب داغ، دور از مواد شیمیایی قابل اشتعال گذاشته شوند .

·         مواظب باشید بر روی روغن داغ، آب ریخته نشود زیرا سبب مشتعل شدن و سوختگی می شود. اگر هنگام آشپزی روی شعله، روغن ریخت و آتش گرفت با یک پارچه حوله ای مرطوب آتش را خاموش کنید.

·         در زمان پخت، هرگز اجاق‌گاز و فر روشن را به‌حال خود رها نکنید و مرتب به آن سر بزنید.

·         در آشپزخانه ها آشکارسازهای دودی –حرارتی نصب شده باشند.

·         کپسول اطفا حریق پودر و گاز در محل آشپزخانه وجود داشته باشد.

آشکارسازها :

پیشگیری از آتش سوزی مستلزم چندین راه کار است که شامل شناسایی عامل خطر،عامل بوجود آورنده و تشخیص زود بهنگام آتش سوزی در منازل است .یکی از راه های کنترلی به منظور پیشگیری از آتش سوزی نصب آشکارسازهای ترکیبی می باشد. در مجتمع های مسکونی با تعداد طبقات پنج به بالا نصب سنسور های مکمل حساس به دود و حرارت ضروری می باشد. سنسورهای ترکیبی در آشپزخانه ها می توانند قبل از شرایط اضطراری، مشکل را برطرف کرده و از آتش سوزی گسترده، پیشگیری کند این سنسورها باید بصورت ماهانه و مستمر تست شوند تا از کارکرد درست آنها مطمئن شد.

ایمنی الکتریکی :

عامل مهم دیگر آتش سوزی در منازل، جریان الکتریکی و وسایل الکتریکی از جمله لباسشویی، تلویزیون و.. می­باشد بطوریکه جریان الکتریکی بعنوان منبع جرقه یا شروع آتش عمل می­کند و از آنجایی که آب رسانای جریان برق است استفاده از آن برای مهار حریق الکتریکی بسیار خطرناک بوده و می­تواند باعث انتقال جریان الکتریسیته و برق گرفتگی افراد شود. در این نوع آتش سوزی ها اولین اقدام قطع جریان برق می باشد.

همچنین نکاتی که می بایست در منازل به منظور پیشگیری از حریق ناشی از جریان الکتریکی انجام داد شامل موارد زیر می باشد:

·         اگر کلیدها  مکرراً خاموش می شوند، سیستم برق کشی ساختمان توسط تکنسین برق بررسی شود.

·         از سیم های چند تکه استفاده ننمایید.

·         دستگاه‌های برقی داخل آشپزخانه مانند ماکروویو، قهوه‌ ساز و توستر را چک کرده تا اطمینان حاصل شود ، مشکل اتصالی برق نداشته باشند .

·         در صورت بروز آتش سوزی آرامش خود را حفظ کرده، محل را ترک نمایید و بیرون از خانه بمانید و در صورت عدم خروج از منزل با 125 تماس بگیرید.

محدثه شاهرخ دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار دانشکده بهداشت