قسمت اول "آشنایی با نحوه دوشیدن شیر مادر"

گاهی لازم می شود مادر، شیر خود را بدوشد و آن را فریز کند و در مواقعی که در خانه نیست مراقب کودک این شیر را به او بدهد اما طریقه دوشیدن و نگهداری شیر مادر درون یخچال و یا فریزر اصول و قواعد خاصی دارد که در صورت عدم رعایت آن ممکن است سلامتی کودک به خطر افتد.

چه مواقعی لازم است مادر شیر خود را بدوشد؟

برخی مواقع مادر لازم است شیر خود را بدوشد و به وسیله فنجان، قاشق، قطره چکان، سرنگ و یا لوله معده به کودک خود بدهد از جمله:

زمانی که نوزاد نارس است و یا به دلیل بیماری در بیمارستان بستری است و نیاز به شیر مادر دارد.

شیرخوارانی که نمی توانند به دلیل نقایص مادرزادی مانند شکاف بزرگ کام نمی توانند سینه مادر را بمکند.

نوزادانی که مادر شاغل دارند و امکان شیردهی آنها به دلیل ساعات کاری مادر برای او امکان پذیر نیست.

بنابراین این مادران باید هر 3 ساعت یک بار هر دو پستان خود را بدوشند و شیر را در یخچال نگهداری کنند .

نکاتی مهم قبل از دوشیدن شیر مادر

برای دوشیدن شیر زمانی را انتخاب کنید که پستان مادر پر شیر باشد، بهتر است این زمان صبح باشد اما هر زمان دیگری نیز مادران می توانند شیر خود را بدوشند مثلا می توانند بعد از تغذیه مستقیم نوزاد ، شیر اضافی پستان کاملا تخلیه نشده و یا پستانی که شیرخوار از آن شیر نخورده است را بدوشند.

قبل از شروع دوشیدن شیر، بهتر است مادر یک نوشیدنی گرم مانند شیر، چای کم رنگ بنوشد و یا سوپ بخورد و 10 – 20 دقیقه استراحت کند. مایعات گرم از مایعات سرد بیشتر به ترشح شیر کمک می کنند.

قبل از دوشیدن شیر نباید مادران سیگاری ، سیگار مصرف کنند.

قبل از دوشیدن شیر 5 - 10 دقیقه یک حوله گرم و مرطوب، برای بهتر جریان یافتن شیر و رگ کردن پستان، روی آن قراردهید.

بهتر است قبل از دوشیدن شیر برای افزایش یافتن شیر، به حمام کردن، ماساژ پستان، ماساژ ستون فقرات ناحیه پشت و یا نوک پستان برای یک تا دو دقیقه بپردازید.

وسایل مورد استفاده برای دوشیدن شیر باید تمیز باشد.

قبل از دوشیدن باید دست ها و ظروف را خوب شسته و آماده شویم.

دوشیدن شیر مادر با دست

برای ماساژ پستان باید یک دست را زیر پستان و دست دیگر را بالای آن قرار داد و با حرکت یک یا هر دو دست همزمان با هم از طرف قفسه سینه به طرف نوک پستان، مجاری شیر را لمس نمود تا شیر به طرف مخازن آن که در زیر هاله پستان قرار دارند، جریان پیدا کند.

در این روش، انگشت شست را در بالای لبه فوقانی هاله و انگشت اشاره و انگشت میانی را در لبه تحتانی هاله پستان و روبروی انگشت شست قرار دهید . پستان را به طرف جلو آورید و با فشردن هاله همراه با حرکات غلتکی انگشتان به خروج شیر کمک کنید. انگشتان را در جهات مختلف هاله، قرار دهید تا شیر کاملا تخلیه شود.

برای خروج شیر باید هاله پستان را فشار وارد کنید. برای خروج شیر هیچگاه به نوک یا قسمت های دیگر پستان فشار وارد نکنید زیرا فشار به این قسمت سبب ترک خوردگی، سوزش و نازک شدن پوست نوک پستان هم می شود.

از مالش و فشاردادن (چلاندن) پستان و یا فشار دادن و ساییدن انگشتان به روی پوست پستان نیز باید پرهیز نمود. برای جمع آوری شیر از ظرف های دهانه گشاد که از قبل شسته و جوشانده شده استفاده کنید.

ظروف مورد استفاده و روش نگهداری و ذخیره کردن شیر دوشیده شده مادر

برای ذخیره شیر از ظروف پلاستیکی یا شیشه ای با سرپوش محکم استفاده کنید تا هوا در آن نفوذ نکند.

اما در کل ظروف شیشه ای به علت جذب نکردن پروتئین های شیر و مواد ایمنی بخش بهترین انتخاب برای جمع آوری و ذخیره کردن شیر هستند زیرا این ظروف به سادگی تمیز می شوند.

یک سری کیسه های پلاستیکی مخصوص ذخیره شیر مادر نیز هستند که برای ذخیره کمتر از 72 ساعت مناسب است.

از کیسه های مخصوص جمع آوری شیر به علت احتمال سوراخ شدن و آلودگی آن برای کودکان نارس استفاده نکنید.

حجم ظرف برای فریز کردن شیر باید 60 تا 120 میلی لیتر باشد.

یک چهارم از ظرف نگهداری شیر باید خالی باشد تا جای یخ زدن هم داشته باشد.

روی ظروف نگهداری شیر تاریخ بزنید تا اول شیرهایی که زودتر دوشیده شده اند مورد استفاده قرار گیرند و اگر این شیر را به مهدکودک می فرستید حتما روی آن نام کودک را هم علاوه بر تاریخ دوشیدن شیر، ثبت نمایید.

تهیه کننده: فریبا برزگری کارشناس بهداشت عمومی دانشکده بهداشت