برق گرفتگی یکی از حوادث تقریباً شایعی است که روز به روز همگام با صنعتی شدن زندگی انسان امروزی رو به تزاید بوده و صرف نظر از جنبه های خاص درمانی و تبعات اجتماعی و روانی آن، از نظر قانونی و قضایی نیز دارای اهمیت فوق العاده ای می باشد.

جنبه مهم قضیه از آنجا روشن می شود که ما هرروز شاهد حوادث شغلی ناگوار ازاین دست، در قشر کارگری جامعه خود هستیم که ضمن مختل کردن روابط کارگربا کارفرما در موارد مرگ ومیربا ایجاد نقص عضوی ، بعضاً درتشخیص واثبات رابطه علیت و سببیت از نظر پزشکی قانونی نیز پیچیدگی خاص ایجاد می نماید ، لذا پرداختن به جوانب مختلف آن از جمله مسائل اپیدمیولوژیک و علت ایجاد آن ، مفید خواهد بود.

به بیان ساده میتوان برق گرفتگی را به صورت زیر تعریف کرد:  قرار گرفتن دونقطه ازبدن در مسیر جریان برق ، موجب عبور جریان ازبدن می شودوبا توجه به شدت ومدت عبور جریان ، برق گرفتگی بوجود می آید و ممکن است عواقب مختلفی نظیر مرگ ، ناشی از ایست قلبی – سوختگی داخلی و سوختگی خارجی بدنبال داشته باشد. بعد از برق گرفتگی ممکن است کلیه ها از کار بیفتد یا دست ها بدلیل سوختگی داخلی قطع شوند و یا بعلت پرتاب شدن ) بعلت لرزش ناشی برق گرفتگی ( استخوانها دچار شکستگی گردند.

مخاطرات برق گرفتگی  شامل مخاطرات اولیه و ثانویه می باشد.  از جمله مخاطرات اولیه آتش سوزی و انفجار (ناشی از جرقه ،ناشی از الکتریسیته ساکن)، سوختگی (سوختگی ژول یا حرارتی، سوختگی ناشی از قوس الکتریکی) و شوک الکتریکی می باشد. از مخاطرات ثانویه هم به سقوط از ارتفاع و انداختن ابزار کار و اشیا و برخورد با اشیا می توان اشاره کرد.

انواع برق گرفتگی شامل دو نوع برق گرفتگی مستقیم و برق گرفتگی غیر مستقیم می باشد. در برق گرفتگی مستقیم، سیستم الکتریکی سالم بوده و فرد در اثر تماس با هادی برقدار دچار حادثه می شود. برق گرفتگی غیر مستقیم در صورتی که به هر دلیلی عایق بندی یک هادی برق دار خراب شده باشد و هادی جریان در تماس با قسمت های رسانای دستگاه ها یا ابزارآالت قرار گیرد، تماس انسان با وسایل یاد شده منجر به حالتی از برق گرفتگی می شود که به آن برق گرفتگی غیر مستقیم گویند.

شایع ترین دلایل برق گرفتگی شامل عدم رعایت الزامات و مقررات ایمنی برق، عدم دانش و آگاهی کافی نسبت به خطرات برق، عدم استفاده از تجهیزات محافظ جان در برابر خطرات برق، عدم بازرسی از تاسیسات برقی می باشد.

عوامل موثر در برق گرفتگی شامل فرکانس برق ،ولتاژ، نوع جریان، حساسیت های فردی و توانایی متفاوت افراد مختلف، مدت زمان عبور جریان از بدن، سطح تماس، مسیر عبور جریان، امپدانس بدن انسان، شدت جریان الکتریکی می باشد.

روشهای حفاظت در مقابل برق گرفتگی مستقیم شامل موارد ذیل می باشد :

*عایق بندی قسمت های برقدار

*می توان قسمتی از سیم برقداردردسترس را بوسیله نوار چسب عایق برق،عایق کردتا ازتماس افرادباآن جلوگیری کرد.

*پوشش هایی مانند رنگ و وارنیش و الک و نظایر آن به تنهایی برای عایق کردن مناسب نیست و باید جسم عایق مقاوم و

استاندارد باشد.

* محصور کردن محلهایی که احتمال تماس وجود دارد :ترمینالها، انتهای کابل ها، بست هاو محل اتصال کابل ها

*جهت ایمن کردن قسمت های برقدار معمولا  آنهارا محصور می نمایند تا دور از دسترس باشد.

* بعضی از وسایل را در داخل کپسول محصور مینمایند.

* حصار بایستی دارای محفظه یا سوراخهای جهت خنک کردن داخل باشد.

* این سوراخها طوری باشد که بسته به شرایط حالت غیرایمن ایجاد ننماید.

* قسمت های برقدار بایستی طوری قرار گیرند که دسترسی به آنها با دراز کردن دستها امکان پذیر نباشد

در هنگام برق گرفتی اقدامات اولیه زیر ضروری می باشد :

1-در مواجهه با فردی که دچار برق گرفتگی شده است ابتدا منبع برق را قطع کنید. مثالً دو شاخه را از برق بکشید یا برق را از

کنتور قطع نمایید یا به کمک یک شیء پالستیکی یا یک تکه چوب خشک تماس مصدوم را با منبع برق قطع کنید. (فرد امدادگر

باید مواظب باشد خود دچار برق گرفتگی نشود.(

2 _هر سیم بدون پوشش را در محل حادثه دارای برق فرض نمایید حتی اگر سیم آنتن یا تلفن باشد.

3 _هرگونه شعله ای در لباس مصدوم را خاموش کنید.

4 _چنانچه ضربان قلب مصدوم متوقف شده باشد فوراً عملیات احیاء را شروع کنید

5 _ناحیه سوخته بدن را با گاز استریل یا یک تکه پارچه تمیز بپوشانید و هرگونه شکستگی اندام هارا آتل بندی کنید

توجه کنید در فرد دچار برق گرفتگی احتمال آسیب مهره های گردنی ومتعاقباً فلج اندام ها بسیار زیاد است؛ پس در حمل و نقل مصدوم تلاش کنید هیچ گونه حرکتی به سرو گردن وی داده نشود.

6 _مصدومین فوق باید پس از کمک های اولیه حتماً به بیمارستان منتقل شوند چرا که برق گرفتگی می تواند عوارض تأخیری

خطرناکی داشته باشد.

عاطفه نظرآقایی کارشناس گروه مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار دانشکده بهداشت