اختلال نقص توجّه-بیش‌فعالی (ADHD) یکی از شایع ترین اختلالات دوران کودکی است، درواقع یک اختلال رفتاری است که با انحراف مداوم توجه و تکانشگری مشخص می شود.

اختلال نقص توجّه-بیش‌فعالی بر بسیاری از جنبه های رفاه کودک، از جمله سلامت جسمی، روانی، و اجتماعی، همراه با عملکرد شناختی، و در نتیجه پیشرفت تحصیلی تأثیر می گذارد. بر اساس کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی،این علائم باید حداقل در محیط های اجتماعی و دانشگاهی وجود داشته باشد و بر فعالیت ها تا حدی تأثیر منفی بگذارد تا با سطح رشد فرد ناسازگار باشد. فرض بر این است که عوامل ژنتیکی در تعامل با عوامل اجتماعی و محیطی به علت اختلال نقص توجّه-بیش‌فعالی کمک می کند. برخی نشانه های اختلال مانند وول خوردن، گم کردن وسایل شخصی، ناتوانی در انتظار کشیدن ، فراموشکاری، وسط صحبت دیگران پریدن، بی توجهی به جزئیات، سرپیچی از دستورها باید قبل از12 سالگی نمایان شود و به مدت شش ماه دوام داشته باشند و اثرهای منفی بر مهارتهای اجتماعی، شغلی، تحصیلی و خانوادگی به جای بگذارد تا فرد هم درخانه و هم در مدرسه به عنوان فرد دارای اختلال نقص توجّه-بیش‌فعالی شناخته شود.

متخصصان بر این باورند که اگر عوامل زمینه‌ای این اختلال توسط شیوه‌های فرزندپروری مستبد و ناکارآمد همراه باشد، علائم بیماری گسترش می‌یابد. در اغلب موارد در صورت اجرای برخی تدابیر تربیتی و رفتاری توسط معلم در مدرسه و والدین در منزل مشکلات کودک کاهش می‌یابد و کنترل می‌گردد.اما در موارد شدید درمان دارویی ممکن است ضرورت پیدا کند که بایستی توسط روانپزشک متناسب با شرایط هر کودک تجویز شود. در عین حال باید بدانیم که دارو به تنهایی کفایت نمی‌کند به علاوه استفاده طولانی مدت دارو ممکن است عوارضی در پی داشته باشد. لذا در کنار درمان دارویی تدابیر رفتاری و تربیتی مفید بلکه لازم است. با وجود این، نتایج مطالعات نشان داده است که به کارگیری برخی از تکنیک های آموزش فرزندپروری در درمان علائم بیش فعالی و ارتقای کارکردهای اجرایی موثر هستند بنابراین، تشخیص زودهنگام و درمان این اختلال ممکن است به بیماران کمک کند تا علائم خود را با موفقیت مدیریت کنند .

 موارد مطرح شده باعث تلاش های گسترده و اثربخش درجهت مداخله های درمانی برای کودکان و نوجوانان واجد نقص توجّه-بیش‌فعالی شده است یکی از این مداخلات ، آموزش رفتاری والدین می باشد . آموزش والدین یک رویکرد روان‌آموزشی است که به آنها تکنیک‌های رفتاری-شناختی مؤثری را می‌آموزد تا در هنگام مواجهه با مشکلات رفتاری کودک از آنها در خانه استفاده کنند. هدف این تکنیک ها اصلاح مشکلات رفتاری در محیط کودک است. آموزش رفتاری والدین یک نوع درمان غیرمستقیم است زیرا والدین را تشویق می کند تا تماس مثبت والد-کودک را افزایش دهند و راهبردهای مدیریتی خاصی را برای مقابله با مشکلات رفتاری کودکان به آنها آموزش می دهد.

دکتر محمدحسین کاوه دکترای تخصصی آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت