آسم یک بیماری التهابی مزمن و غیر واگیر ریه است. در این بیماری تحت تاثیر عوامل محرک و حساسیت زا، پوشش داخلی راه های‌ هوایی متورم و ملتهب شده و ترشحات یا موکوس زیاد می شود.همچنین عضلات اطراف راه های هوایی منقبض شده و انسداد راه های هوایی باعث می شود تا هوای کمتری از آنها عبور کرده و با سخت تر شدن عمل تنفس، علائم آسم به صورت سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس بروز می کند.

علائم شایع آسم
■ سرفه سرفه بیماران آسمی اغلب در شب و اوائل صبح بدتر شده و مانع خواب می شود. سرفه ممکن است تک تک یا حمله ای باشد ولی اکثرا به مدت طولانی ادامه می یابد. اگر سرفه بیش از 4 هفته طول بکشد، فرد باید از نظر آسم بررسی شود.

 ■ خس خس نوعی صدای زیر است که هنگام تنفس و قلب در بازدم شنیده می‌شود. باید توجه داشت که خس خس سینه با خرخر که نوعی صدای بم است و اغلب در هنگام دم شنیده می‌شود متفاوت است.

■ تنگی نفس در تنفس طبیعی عمل دم و بازدم به راحتی و بدون احساس فشار یا کمبود هوا صورت می گیرد. اگر بیمار دچار اختلال در تنفس به صورت تنگی نفس باشد، باید به عنوان یکی از علائم مشکوک به آسم بررسی شود. البته همه بیماران علائم فوق را به طور کامل ندارند و شدت علائم نیز در حالت های مختلف بیماری و در حمله آسم متفاوت است.
علائم حمله آسم شدید
تنگی نفس شدید، تنفس سریع، عرق سرد خس خس پیشرونده استفاده از عضلات فرعی تنفس به صورت داخل کشیده شدن پوست قفسه سینه و عضلات بین دنده ه ای ناتوانی در بیان حتی یک جمله افت سطح هوشیاری علل بروز آسم
علت دقیق و اصلی آسم
علت اصلی آسم، هنوز نامشخص است ولی آنچه تاکنون روشن شده، نشان می‌دهد که اگر افراد خانواده سابقه انواع بیماری های آلرژیک (اگزما، انواع آلرژی و آسم) داشته باشند، احتمال بروز آسم در سایر افراد آن خانواده بیشتر می‌شود. همچنین تماس با عواملی چون دود سیگار، عوامل عفونی، ویروسی و بعضی مواد حساسیت زا ممکن است سبب افزایش احتمال ابتلا به آسم شود. برخی افراد به دلیل تماس های شغلی ممکن است دچار آسم شوند. نظیر کارگران نانوایی، چوب بری، رنگ سازی و .... همچنین ممکن است بیماری آسم در افراد بدون سابقه آلرژی نیز رخ دهد.
از بین عوامل محیطی که سبب بروز و بدتر شدن آسم می شود موارد شایع عبارتنداز:
■ مواد حساسیت زا یا آلرژن (عوامل حساسیت زای حیوانات مانند پر مو یا پوست، گرده ها و قارچ ها، هیره یا مایت موجود در گرد و خاک خانه ها و سوسک)

■ مواد محرک (دود سیگار و سایر مواد دخانی مانند قلیان، پیپ و....، آلودگی هوا، تغییرات آب و هوایی به خصوص هوای سرد و خشک، بوهای تند نظیر بوی عطر و ادکلن، تغییرات هیجانی شدید مانند گریه کردن، خندیدن شدید، استرس.

■ عفونت های ویروسی (سرماخوردگی، آنفولانزا و غیره)

■ ورزش و فعالیت بدنی

■عوامل دیگر مانند داروها: آسپرین و برخی مسکن ها، مواد افزودنی در غذاها و آلرژی های غذایی به ویژه در کودکان و چاقی.
درمان دارویی آسم
آسم یک بیماری مزمن است و تاکنون راه حلی برای ریشه کن شدن آن پیدا نشده است، اما این بیماری را می‌توان به شکلی درمان و کنترل کرد که از بروز علائم و حملات آن پیشگیری شود.
داروهای تسکین دهنده سریع الاثر
این داروها با شل کردن عضلات راه های هوایی سبب گشاد شدن راه های هوایی و در نتیجه کاهش و رفع علائم آسم می‌شوند. زمان شروع اثر این داروها چند دقیقه است، بنابراین به نام داروهای تسکین فوری نامیده می شود و در هنگام بروز اولین علائم تشدید بیماری باید به کار روند. معروف ترین دارو از این گروه سالبوتامول است.
داروهای کنترل کننده یا نگهدارنده
خاصیت مشترک این دسته دارویی، اثرات ضد التهابی آنهاست و از این راه علائم آسم را کاهش می دهند. این دسته دارویی به طور طولانی مدت به کار می روند و استفاده از آنها باید روزانه و طور منظم باشد.

مهناز زادانی فرد. کارشناس گروه بهداشت عمومی