معرفی بیماری

به گزارش روابط عمومی دانشکده بهداشت، بیماری بوتولیسم ناشی از مسمومیت با پروتئین نوروتوکسین ترشح شده از کلستریدیوم بوتولینوم (باسیل بزرگ گرم مثبت و بی هوازی اجباری مطلق) بوده که با تاثیر بر سیناپس های اتونومیک و محل اتصال اعصاب عضلانی محیطی سبب ضعف عضلانی و فلج شل پایین رونده و در صورت عدم درمان، با تاثیر برعضلات تنفسی سبب وقفه تنفسی و مرگ سریع می شود.

کلستریدیوم بوتولینوم در خاک و رسوبات دریایی در سراسر دنیا یافت میشود و می تواند در دستگاه گوارش ماهی ها، پرندگان و پستانداران تجمع پیدا کند. توکسین بوتولینوم قوی ترین و کشنده ترین توکسین دنیاست.

عادات غذایی نقش عمده ای در ابتلا به این بیماری دارند. مهم ترین علت بیماری در ایران، مصرف غذاهای دریایی، پس از آن مصرف پنیرکیسه ای و کشک خانگی و سپس مصرف کنسرو های تن ماهی و کنسروهای زیتون وارداتی است. شایع ترین علت بروز بوتولیسم در استان گلستان ماهی شور و در استان گیلان اشپل ماهی است. بیشترین موارد بروز بوتولیسم به ترتیب در استان های گیلان، گلستان، همدان، تهران، آذربایجان غربی و البرز اتفاق افتاده است.

علائم بالینی

دوره کمون معمول بیماری 12 تا 36 ساعت است. شکایات عصبی مشخصه بوتولیسم عبارتند از: فلج عضلات خارجی و داخلی چشم (که منجر به دوبینی میشود)، افتادگی پلک، گشاد شدن مردمک ها و عدم واکنش به نور، عدم ترشح بزاق و خشک شدن مخاط دهان، گرفتگی صدا هنگام حرف زدن، اشکال در بلع غذا، یبوست مداوم (ناشی از فلج اعصاب اتونوم)، اشکال در ادرار کردن و ضعف عضلات تنفسی.

بیماران معمولاً هوشیار هستند و نسبت به زمان و مکان آگاهی دارند؛ ولی ممکن است گیج، بیقرار و مضطرب باشند.

معمولاً تب وجود ندارد. رفلکس Gag ممکن است از بین رفته باشد و رفلکس های وتری عمقی ممکن است طبیعی و یا کاهش یافته باشد.

پیشگیری

ü       بررسی غذاهای مشکوک به آلودگی با عامل بیماری زا و نمونه برداری در محل.

ü       معاینه کلیه افرادی که از نظر بروز علائم با بیمار، منبع غذایی مشترکی داشته اند.

ü       تخلیه محتویات دستگاه گوارش کسانی که از غذای مشکوک استفاده کرده اند، با شستشوی گوارشی و تنقیه و تحت نظر قراردادن آنها و درصورت لزوم استفاده از سرم پلی والان جهت موارد تماس بدون علامت.

ü       نگهداری مواد غذایی مشکوک در شرایط ویژه و عدم استفاده از آنها و معدوم کردن آن ها پس از مثبت شدن نمونه های آزمایش شده و دفن قوطی های غذایی آلوده در عمق زیاد.

با توجه به اهمیت رعایت شرایط مناسب نگه داری مواد غذایی در پیشگیری از بیماری ، آموزش جمعیت عمومی برای رعایت بهداشت مواد غذایی به ویژه در مناطقی که شیوع بیماری بالا است حائز اهمیت است./برزگری

فاطمه گودرزی کارشناس گروه اپیدمیولوزی دانشکده بهداشت