مالاریای انسانی که به نامهای پالودیسم(Paludism) ، تب حاره ای، تب نوبه، تب و لرز، تب متناوب و تب جنگل هم  نامیده  می شود،  یک  بیماری  عفونی  خونی  است که توسط  تک یاخته ای از جنس پلاسمودیوم (Plasmodium)  ایجاد و توسط پشه های جنس آنوفل(Anopheles)   منتقل می گردد.

علائم مالاریا  (Paroxysm) :

به گزارش روابط عمومی دانشکده بهداشت، علامت متداول بیماری تب شدیدی است که همراه با سایر علائم مربوطه (لرز ، عرق)  برای مدت 5 تا 8 ساعت ادامه یافته و سپس هر 2 یا 3 روز یکبار باز می گردد.  هر یک از این حملات، نیروی بیمار را به شدت تحلیل برده و باعث کاهش شدید فعالیت های  بیمار در طی دوران بیماری می گردد. حملات اولیه مالاریای حاد حداقل 2 هفته یا بیشتر طول  می کشد و در اثر ابتلاهای مکرر و همراه با پیشرفت بیماری ، کم خونی و بزرگی طحال حادث شده که در اکثر بیماران در طی یک یا دو هفته بعد از حمله اولیه می توان آنرا لمس نمود. در صورتیکه عامل ابتلا انگل گونه فالسیپارم باشد می تواند منجر به گلومرولونفریت ، افزایش شدید پارازیتمی، پدیده جداسازی مویرگی (Sequestration)، گیجی ، تشنج ، کاهش فشارخون ، ادم ریوی، علائم گوارشی (مثل استفراغ ، دردهای شکمی ، اسهال ، خونریزی روده ای) ، سندرم نفروتیک، کولاپس گردش خون، سیانوز و مرگ شود.

 دوره نهفتگی بیماری(Incubation Period) بطور معمول از 9 تا 30 روز متفاوت است و ممکن است تا چندین ماه طول بکشد. گونه های پلاسمودیوم ویواکس در مناطق معین جغرافیایی دوره نهفته طولانی و بیشتر از 10 ماه دارند.

1 یا 2 روز قبل از شروع علائم تعداد کمی انگل در گردش خون ظاهر می شوند سپس با افزایش تعداد انگلها ، علائم مختلف شروع به تظاهر می کنند که عبارتند از سردرد ، خستگی ، دردهای مبهم در عضلات و استخوانها و مفاصل ، احساس لرز و تب که بدلیل شبیه بودن علائم با بیماریهای ویروسی مثل سرماخوردگی و آنفلوانزا(Influenza)   بخصوص در مناطق غیر آندمیک  تشخیص را بر مبنای این بیماریها می گذارند. در طی چند روز آینده وقتی که تعداد انگلها در خون به حد کافی رسید علائم مالاریا بروز مینماید که این علائم عبارتند از:

1-  مرحله سرما (Cold Stage ) :  ناگهانی شروع می شود. بیمار شدیداً احساس کسالت نموده، دچار سردرد و دردهای استخوانی شده و تمام بدن با سرمای شدید و غیر قابل تحملی به مدت 1 ساعت شروع به لرز می نماید.

2- مرحله  گرما ( Hot Stage ) : با بالا رفتن دمای بدن به حدود 40  تا 41 درجه سانتیگراد لرز متوقف شده و تب شدیدی بدن را فرا  می گیرد که مدت 1 تا 2 ساعت این وضعیت ادامه دارد . دورة تب بر حسب گونه های مختلف پلاسمودیوم  متفاوت و به صورت زیر می باشد.

-    تب 3 به 1 :  حملات تب یک روز درمیان روی می دهد. عامل آن پلاسمودیوم اووال ، ویواکس و فالسیپارم  میباشد.

-   تب 4 به 1 :  حملات تب دو روز درمیان و توسط پلاسمودیوم مالاریه ایجاد می گردد.

3- مرحله تعریق ( Sweating Stage ) :  پس از گذشت 1 تا 2 ساعت از شروع تب ، بیمار شروع به عرق نمودن کرده که در پایان این مرحله و با گذشت 5 الی 8 ساعت از شروع تب ، درجه حرارت بدن به حد طبیعی باز می گردد، بیمار خسته اما بدون علامت است و تا شروع مرحلة بعدی احساس آرامش می کند.

روشهای انتقال مالاریا :

 شیوع و انتقال هر نوع مالاریا چه در مناطق اندمیک و چه به صورت اپیدمیک به عوامل بیشماری مثل نوع و سوش انگل ، میزان ایمنی انسانها ، عادات زیستی پشه ها ، عادات زیستی انسانها ، شرایط محیطی از قبیل درجه حرارت، رطوبت، میزان بارندگی، نوع گیاهان منطقه نوع و روشهای مبارزه و . . .  بستگی دارد که این عوامل را میتوان در ارتباط با سه عامل شخص سالم و آلوده بعنوان گیرنده و دهندة بیماری ، انگل پلاسمودیوم بعنوان عامل ایجاد کنندة بیماری و پشه آنوفل بعنوان انتقال دهندة بیماری طبقه بندی نمود. بطور کلی انتقال مالاریا از طرق زیر می تواند صورت بگیرد:

       انتقال طبیعی: انتقال از طریق نیش پشه آنوفل

       انتقال اکتسابی: انتقال از طریق تلقیح

انتقال طبیعی مالاریا (انتقال از طریق نیش پشه آنوفل):

 عمده ترین راه انتقال بیماری مالاریا  انتقال  از  طریق  نیش  پشه  آنوفل  ماده  می باشد که در سال 1897 توسط رونالد راس ثابت شد. این پشه ها در اکثر کشورهای مناطق معتدله و حاره و هر جا که محل زیست مناسبی برای آنها فراهم شود وجود دارند.

نحوة انتقال به این صورت می باشد کـه پشه های ماده در طی خونخواری از شخص آلــوده، انگل را بلعیده و انگل در بدن پشه پس از طی دوره و زمان خاصی مجددا به فرم آلوده کننده درآمده و  همراه  با  محتویـات بزاق طــی خونخواری بعدی  بـه افراد  سالم جامعه منتقـل  می گـردد و این چرخه تا جایی  که توسط عامل بخصوصی قطع نگردد ادامـه پیدا میکند.

در این چرخه برای آلوده شدن پشه ها، علاوه بر وجود  ناقل  مناسب وجود انسان مخزن ( (Human  reservoir دارای مقدار لازم گامتوسیت در خون وی ضروری می باشد. بنابراین انسانهایی که به تازگی آلوده شده اند نمی توانند بیماری مالاریا را انتقال دهند.

انتقال اکتسابی ( انتقال از طریق تلقیح ):

 در صورتیکه مالاریا غیر از انتقال توسط نیش پشه آنوفل از طرق دیگر منتقل شود به این نوع مالاریا،  مالاریای تلقیحی می گویند. در سال  1884 انتقال مالاریا از طریق انتقال خون توسطGerhardet   ثابت گردید. در سال 1911 اولین مورد مالاریای ناشی از انتقال خون در آمریکا بوسیله Woolsey مشاهده شد.

در مناطقی که انتقال مالاریا بوسیله پشه آنوفل انجام می گیرد اهمیت انتقال مالاریا از سایر راهها تحت الشعاع موارد انتقال عادی آن قرار میگیرد، ولی در مناطقی که انتقال طبیعی مالاریا بوسیله پشه آنوفل قطع شده است ولی حاملان انگل وجود دارند در  صورتیکه عامل مالاریا پلاسمودیوم فالسیپارم باشد و بموقع تشخیص داده و درمان نگردند، می تواند به مرگ بیمار منجر شود.

مکانیزم عمل این نوع انتقال به این صورت است که در افراد مبتلا به مالاریا در صورتیکه درمان کامل یا اساسی انجام نگرفته باشد پس از توسعه مصونیت نسبی (Premunition) ، تعداد انگل در خون به حداقل رسیده و مانع بروز علائم بالینی می شود و گاهی تعداد انگل در خون به حدی کم است که در آزمایش میکروسکپی معمولی نمونه خون نمی توان آنها را دید ولی اگر خون این افراد حامل انگل به افراد سالم از نظر بیماری تلقیح گردد، انگلهای مرحله شیزوگونی خونی موجود  در  گلبول  قرمز شروع  به تکثیر کرده و  در گیرنده خون   علائم مالاریا  ظاهر  می گردد .

انواع پلاسمودیوم های انسانی در مالاریای ناشی از انتقال خون به ترتیب پلاسمودیوم ویواکس، پلاسمودیوم مالاریه ، پلاسمودیوم فالسیپارم و پلاسمودیوم اووال بوده اند که در سالهای اخیر جای خود را به پلاسمودیوم مالاریه داده است، بنابراین در مالاریای ناشی از انتقال خون پلاسمودیوم مالاریه نقش اصلی را دارد. مالاریای تلقیحی موارد زیر را شامل می گردد :  

1.          انتقال از طریق انتقال خون

2.          انتقال از طریق پیوند اعضاء

3.          انتقال از طریق مالاریا تراپی                 

4.          انتقال از طریق هموتراپی                    

5.          انتقال از طریق مادر به جنین

6.          انتقال از طریق سرنگ آلوده