تیروئید، یک غده با وزن 15 تا 20 گرم در بدن انسان است که وظیفه تولید و تنظیم انرژی در بدن را به عهده دارد. همین موضوع می‌تواند میزان اهمیت آن را نشان دهد، چون بدن برای ادامه حیات و انجام فعالیت‌های روزانه، به انرژی نیازمند است.

تیروئید و روزه داری در ماه رمضان

این سوال بسیاری از مبتلایان به انواع بیماریهای تیروئید است که آیا تیروئید و روزه داری با هم منافاتی دارد یا خیر؟ یعنی آیا روزه‌داری در این افراد باعث کم کاری با پرکاری بیشتر و تشدید بیماری می‌شود؟ به گفته پزشکان و متخصصان، روزه داری باعث بزرگ شدن غده تیروئید یا تشدید بیماری نمی‌شود، حتی بسیاری از این افراد می‌توانند به راحتی و بدون هیچ مشکلی، روزه بگیرند اما قبل از اقدام به روزه گرفتن حتما با پزشک مشورت کنید تا بر اساس نوع و درجه شدت بیماری، درباره داروهای مناسب و زمان مصرف آن، شما را راهنمایی کند. مبتلایان به بیماریهای تیروئید، به دو دسته تقسیم می‌شوند: کم‌ کاری تیروئید و پرکاری تیروئید.

کم کاری تیروئید و نشانه‌های آن

در این دسته از بیماریهای تیروئید، هورمون‌های تیروئیدی و به ویژه «تیروکسین» را به میزان کمتر از طبیعی ترشح شده و برخی از عملکردهای بدن با اختلال عملکرد روبه‌رو می‌شوند. روزه داری در این افراد گاهی اوقات با عوارضی مواجه می‌شود. عوارضی همچون اختلال در عملکرد سیستم گوارش و هضم غذا، نامنظم بودن ضربان قلب و اختلال رشد در زمینه جسمی و ذهنی.

مصرف دارو در ماه رمضان برای مبتلایان به کم کاری تیروئید

این بیماران برای روزه گرفتن باید نکاتی را در نظر داشته باشند تا به سلامت‌شان آسیبی وارد نشود. افرادی که برای تنظیم هورمون‌ها و درمان کم کاری تیروئید از داروی «لووتیروکسین» استفاده می‌کنند، در حالت معمول، باید آن را صبح‌ها ناشتا با معده خالی مصرف کنند. اما در ماه رمضان لازم است که تغییراتی به شرح زیر در زمان مصرف این دارو صورت بگیرد:  

-          اگر از دسته افرادی هستید که شب‌های رمضان تا دیر وقت بیدار می‌مانید و تنقلات مصرف می‌کنید، بهتر است زمان مصرف دارو را به افطار منتقل کنید تا معده کاملا خالی باشد.

-          در صورتی‌ که مصرف تنقلات را از 12 شب به بعد قطع می‌کنید و به‌ موقع می‌خوابید، می‌توانید داروی «لووتیروکسین» را قبل از خوردن سحری مصرف کنند. در این حالت روزه داران مبتلا به تیروئید می‌توانند داروی خود را یک ساعت یا 30 دقیقه قبل از خوردن سحری میل کنند.

-          اگر می‌خواهید این دارو را بعد از افطاری بخورید، باید تا ساعت 12 شب یعنی به مدت 4 ساعت بعد از مصرف قرص، هیچ غذا یا خوراکی مصرف نکنید.

پرکاری تیروئید: دلایل و نشانه‌های آن

در صورتی که فعالیت غده تیروئید در بدن زیاد باشد یا تنظیم‌کننده‌های غده تیروئید مثل غده هیپوفیز، به غده تیروئید فشار بیاورند و در نتیجه هورمون بیشتری از تیروئید ترشح شود، تیروئید پرکار خواهد شد. پرکاری تیروئید موجب می‌شود هورمون‌های تیروئید بیشتری به خون و بافت‌های بدن وارد شده در نتیجه بر عملکرد و سوخت و ساز بدن تاثیر بگذارد. مبتلایان به پرکاری تیروئید، در حالت عادی احساس گرمای زیادی کرده که دلیل آن‌ هم بالا بودن میزان سوخت و ساز بدن است. این افراد با وجود این‌که غذای زیادی مصرف می‌‌کنند، با کاهش وزن مواجه هستند. بنابراین مبتلایان به تیروئید پر‌کار، بیش از افراد عادی احساس گرسنگی کرده و باید مراقب تغذیه خود بوده تا بیش از حد لاغر نشوند.

پرکاری تیروئید و روزه داری

مبتلایان به بیماری پرکاری شدید تیروئید، در صورتی‌ که بیماری خود را کنترل و درمان نکرده باشند، باید منتظر این علائم باشند: عطش شدید، تپش قلب بالا و غیر عادی، تعریق زیاد، اضطراب، بی‌خوابی و گرسنگی شدید. بر اساس تشخیص پزشک و بر اساس میزان شدت این علائم، بیماران مبتلا به تیروئید پرکار تا زمان رفع این علائم و کنترل بیماری نباید روزه بگیرند، چون روزه برای دیگر ارگان‌های بدن و سلامت عمومی نیز خطراتی را به همراه دارد. ولی این افراد بعد از درمان و کنترل پرکاری تیروئید می‌توانند روزه بگیرند. اگر مراحل درمان و کنترل بیماری تا بعد از ماه رمضان طول بکشد، باید روزه گرفتن را به ماه‌های بعد از رمضان موکول کنند یا کفاره آن را بپردازند. بد نیست بدانید برای کنترل و شروع درمان پرکاری تیروئید حداقل 2 تا 4 هفته بعد از شروع درمان و مصرف دارو، این بیماری کنترل خواهد شد. بنابراین، بیمارانی که پرکاری غده تیروئید آن‌ها همزمان با ماه مبارک رمضان شروع شده باشد قادر به انجام این فریضه الهی در ماه رمضان آن سال نخواهند بود. ولی کسانی که بعد از تشخیص بیماری پرکاری تیروئید، تحت درمان قرار گرفته‌اند، می‌توانند با مصرف داروهای تجویزی در زمان سحر یا افطار، به روزه‌داری ادامه دهند.

مصرف دارو در ماه رمضان برای مبتلایان به پرکاری تیروئید

روزه داری برای افرادی که مبتلا به تیروئید پرکار هستند، باید همراه با احتیاط باشد. برخی افراد لازم است برای کنترل علائم خود از داروهای مختلف استفاده کنند، مثلا برای کنترل ضربان قلب باید هر 8 ساعت داروی «پروپرانولول» بخورند. بنابراین روزه‌داری در فاز حاد پرکاری تیروئید مجاز نبوده و این بیماران، تنها زمانی می‌توانند روزه بگیرند که 2 هفته از مصرف داروهایشان گذشته و هورمون‌هایشان تحت کنترل باشد. در این شرایط، فرد می‌تواند با تغییر داروی خود به «متی‌مازول» طبق دستور پزشک اقدام به روزه‌داری کند.

روزه داری در افرادی با تیروئید پرکار در چه هنگامی مضر است؟

کسانی که قبل از ماه رمضان، تیروئیدشان کنترل و درمان نشده است، به دلیل احتمال اختلال در عملکرد و به خطر افتادن سلامتی‌شان، نباید روزه بگیرند. بعد از کنترل شدن وضعیت و مصرف دارو، می‌توانند بدون مشکل به روزه گرفتن ادامه دهند.

زهرا جعفری دانشجوی دکترای اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت