ذرات معلق، ذرات بسیار کوچک و سبک با قطر کمتر از پنج میکرون بوده که در اثر فرسایش توسط باد تا مسافت بسیار طولانی جابجا شده و انتقال می یابند. باد عامل جابجایی این پدیده بوده که در شمال خاورمیانه شکل گرفته و باگذر از کوه های ترکیه و شمال عراق مانند قیفی به بیابان های عراق و سوریه سرازیر می شود. ذرات معلق از خلیج فارس برای رسیدن به سطح آب های آزاد پیش رفته و گرد وغبار را منتقل می سازند. از چهار دهه پیش تاکنون، پدیده گرد و خاک در مناطق وسیعی از جهان ازجمله نواحی جنوب غرب آسیا، آسیای مرکزی، جنوب غرب آمریکای شمالی، شمال آفریقا که کمربند گرد و غبار جهانی گفته می شود، به فراوانی دیده شده است.  روش های زیادی برای جلوگیری از ورود ذرات گرد و غبار در دنیا متداول است که همه ی آنها برای تثبیت خاک انجام می شوند. مالچ پاشی و کاشت گیاه روش های مناسبی برای جلوگیری از ذرات گرد و غبار به هوا هستند. علاوه بر این با استفاده از مواد نفتی و پلیمری هم می توان خاک را تثبیت و از پخش آن به هوا جلوگیری کرد.

ذرات معلق باعث کاهش میزان دید و در نتیجه کاهش جزئیات قابل درک در محیط شهری می شوند. این کاهش در درک جزئیات نه تنها به طور مستقیم باعث کاهش و اختلال در فرایند ادراک می شوند بلکه به صورت غیرمستقیم محیط را در ذهن انسان  محیطی همگن تبدیل نموده که از پیامدهای آن می توان به ادراک سطحی، یکنواختی، کاهش جذابیت محیطی، کاهش کارایی فضای معماری اشاره نمود

هوش عاملی است که سبب موفقیت تحصیلی می‌شود و از این رو یک نوع استعداد تحصیلی به شمار می‌رود، به طوری که کودکان باهوش نمره‌های بهتری در دروس خود می‌گیرند و پیشرفت تحصیلی چشم گیری نسبت به کودکان کم هوش دارند. بنابه اعتقاد نظریه پردازان تحلیلی، هوش توانایی استفاده از پدیده‌های رمزی و یا قدرت و رفتار موثر و یا سازگاری با موقعیت های جدید و تازه و یا تشخیص حالات و کیفیات محیط است.

پدیده گرد و خاک علاوه ‌بر مسایل بهداشتی همانند انواع بیماریهای ریوی نظیر آسم، برونشیت های مزمن و فیبروز دهنده های ریه، آلرژی های حساس، ایجاد مشکل در تنفس بیماران قلبی و عروقی، که به همراه دارد، خسارات اقتصادی فراوانی نیز از جمله کاهش میزان دید در معابر، فرسایش شدید ابنیه و تاسیسات صنعتی، اختلال درسفرهای زمینی و هوایی، کاهش سطح برداشت محصولات به ‌دلیل پوشش گرد و غبار بر روی سطوح گیاهان مثمرثمر و اراضی کشاورزی و تبعات اجتماعی نظیر افزایش مهاجرت را در پی خواهد داشت.

در سال‌های اخیر اثرات نامطلوب آلودگی هوا بر سلامت مغز و مشکلات رفتاری کودکان، موضوع داغی در میان محققان بوده است، مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده است که محیط زندگی و آلودگی هوا می‌تواند بر روی وزن هنگام تولد و الگوهای رشد در دوران کودکی تاثیرگذار باشد. کودکان در مراحل اولیه رشد مغز، به دلیل ایمنی پایین‌تر، تکثیر سلولی بالاتر، توانایی سم‌زدایی و ترمیم  DNAکم‌تر، بیشتر در معرض آسیب‌ها هستند. پاسخ‌های التهابی در پاسخ به مواجهه با ذرات معلق با وزن کم هنگام تولد، ضریب هوشی پایین و پر فشاری خون همراه است. در کل می توان گفت که؛ هوای آلوده، توانایی‌های شناختی و ذهنی افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در واقع، هوش انسان را پایین می‌آورد، این اثرات بیشتر در عملکرد شناختی مربوط به وظایفی که نیاز به توانایی‌های کلامی و ریاضی دارند، احساس می‌شود. همینطور نتایج تحقیقات نشان داده اند که؛ آلودگی هوا بر ضریب هوشی کودکان و سالمندان تاثیر زیادی دارد و کودکان به علت داشتن کیسه های هوایی کوچک، بیشترین میزان آلودگی را دریافت می کنند و حتی درصد هوشی آنها را پایین می آورد و تنفس کودکان را مختل می کند.  مطالعه‌ای که اخیراً گروهی از پژوهشگران پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران که با همکاری دانشگاه علوم پزشکی بوشهر و اداره حفاظت از محیط زیست منطقه ویژه اقتصادی عسلویه انجام دادند، حاکی از آن است که قرار گرفتن در معرض ذرات معلق کوچک‌تر  5/2و 10 میکرون، با کاهش ضریب هوشی در کودکان مرتبط است.

با توجه به خشکسالی های چند سال اخیر و افزایش پدیده گرد و غبار در مناطق غربی از جمله استان خوزستان، شهرستان های جنوبی استان کهگیلویه و بویراحمد از جمله شهرستان گچساران و یاسوج تحت تاثیر این پدیده قرار گرفته اند و این پدیده می تواند سلامت شهروندان را تحت تاثیر قرار دهد. دانش آموزان بیشترین قشر در معرض پدیده ذرات معلق به دلیل حضور روزمره در مدرسه می باشند که این امر می تواند بر پیشرفت تحصیلی و ضریب هوشی آنها اثر منفی داشته باشد؛ بنابراین مطالعه حاضر را با هدف تعیین تاثیر میزان ذرات معلق بر ضریب هوشی دانش آموزان پسر ابتدایی پایه اول شهرهای یاسوج و گچساران  طراحی و اجرا کردیم.

این مطلب از جلسه‍ی دفاع از پایان‍نامه‍ی "الهام اکبری علی آباد " دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش جامعه‍نگر به راهنمایی دکتر "منصوره دهقانی "و  با عنوان تاثیر میزان ذرات معلق (PM 10)  بر ضریب هوشی دانش آموزان پسر ابتدایی پایه اول شهرهای یاسوج و گچساران استخراج گردیده است.