ویروس نقص سیتم ایمنی (HIV) هم مهمترین عامل بیماری و مرگ و میر در کشورهای در حال توسعه است. در سراسر جهان، ۳۴ میلیون نفر به HIV آلوده شده اند و سالانه تقریباً دومیلیون نفر به دلیل ایدز می میرند. در حالی که بیش از ۲۴۰۰۰ مورد آلوده به HIV در ایران شناسایی شده است، برآوردهای فعلی برنامه مشترک سازمان ملل در مورد HIV و ایدز (UNAIDS) برآورد می کند که بیش از ۹۰۰۰۰ نفر HIV مثبت در این کشور زندگی می کنند. تخمین زده می شود که میزان شیوع در عموم مردم کمتر از ۱ باشد و ایران در میان کشورهای دارای اپیدمی متمرکز قرار دارد. شیوع بیماری در ایران بر اساس گروههای در معرض خطر متفاوت می باشد بر اساس نتایج مطالعات متاانالیز در ایران شیوع بیماری در معتادان تزریقی قبل از سال ۲۰۰۷، ۱۴.۳% و بعد از سال 2007، 7/9%  می باشد. در زنان تن فروش، ۲.۲۳% , در زندانیان ۲.۵% و در افراد اواره و بدون خانمان تهران ۱.۷% گزارش شده است. برنامه مشترک سازمان ملل در مورد HIV و ایدز (UNAIDS)اهداف ۹۰-۹۰-۹۰ را در دسامبر ۲۰۱۳ تعیین کرد.اهدافی که باید تا سال ۲۰۲۰ برای کاهش انتقال بیماری تحقق بایند. اولین هدف این است که ۹۰% افرادی که با HIV زندگی میکنند از وضعیت بیماری خود مطلع شوند یعنی شناسایی شوند. دومین هدف، برای ۹۰% افرادی که تشخیص داده شده اند، درمان ضد ویروسی شروع شود و اخرین هدف سرکوب ویروس برای %۹۰ افرادی که تحت درمان قرار گرفته اند. دستیابی به این اهداف نه تنها منجر به زندگی طولانی تر و سالم تر در بین افراد HIV مثبت می شود بلکه به طور بالقوه اپیدمی HIV را از طریق درمان به عنوان پیشگیری تغییر می دهد.

افراد مبتلا به عفونت HIV که از بیماری خود اطلاع ندارند مسئول ۴۰% انتقال مداوم بیماری هستند. افرادی که به دلیل تاخیر در تشخیص، ازبیماری خود آگاه نیستند، نمایانگر فرصتهای مهم از دست رفته برای بهبود نتایج درمانی و جلوگیری از انتقال HIV است. در نتیجه افزایش تست های تشخیصی،درصد افراد آلوده به بیماری که از بیماری خود آگاه هستند به صور پیوسته در حال افرایش است و براورد شده است در آمریکا در پایان سال۲۰۱۴، ۸۵ % افراد آلوده، از بیماری خود مطلع میشوند. افرادی که از عفونت HIV خود آگاه میشوند رفتارها پرخطر خود را کاهش می دهند و تحت درمان های انتی ویروس قرار می گیرند و درنتیجه باعث کاهش انتقال بیماری خواهند شد. در مطالعات مختلف تعریف تاخیر در تشخیص، متفاوت بیان شده است و یک تعریف استانداردی برای آن در متون ذکر نشده است. و در کل سه تعریف برای آن ذکر شده است. ۱- بر اساس زمان: طبق این تعریف از زمان تشخیص HIV تا مرحله ایدز از یک ماه تا یک سال است. ۲- بر اساس شمارش سلول های لنفوسیت CD41:اگر مقدار CD4 کمتر از ۲۰۰ یا ۳۵۰ سلول در میکرولیتر در زمان تشخیص باشد به عنوان تاخیر در تشخیص در نظر گرفته میشود. ۳- تعاریف بر اساس ظهور علائم بالینی: بیمار در زمان تشخیص دارای علائم بیماری باشد. تاخیر در تشخیص عمدتا در افراد مهاجر، افراد در گروههای پرخطر ابتلا، گروههایی که به صورت روتین غربالگری نمی شوند، افراد بالای ۴۰ سال، افرادی که دارای فرزند هستند، دیده میشود و تشخیص زود هنگام عمدتا در مردان همجنس باز، و معتادان تزریقی دیده میشود. به دلیل تعاریف متفاوت تاخیر در تشخیص، میزان بروز تاخیر در تشخیص نیز متفاوت ذکر شده است.

در سالهای اخیر در مورد تشخیص زودرسHIV به عنوان اولویت بهداشت عمومی توجه زیادی صورت گرفته است. بعضی از بیماران دارای تست های HIV منظمی هستند که تاریخچه این مراقبت در تشخیص اینکه در کدام فاصله زمانی، عفونت اتفاق افتاده است کمک میکند. اما در اکثر بیماران جدید تشخیص داده شده، تاریخچه ایی از تست های منظم وجود ندارد بنابر این یک عدم قطعیت در رابطه با زمان عفونت آنها وجود دارد. دانستن زمان تاخیر، از عفونت تا تشخیص بیماری،برای پایش سلامت عمومی و استراتژی های تست HIVو براورد موارد احتمالی عفونت، براورد بروز و شیوع در یک جمعیت یک امر ضروری و مهم می باشد. استراتژی هایی که میتواند باعث افرایش تشویق به تشخیص زودهنگام و کنترل اپیدمی بیماری شود شامل آزمایش معمول HIV در محیط های بهداشتی درمانی که در آن افراد با خطر بالا اغلب حضور دارند، در دسترس بودن خدمات آزمایش HIV در محیط های غیرپزشکی، و طرح های اطلاع رسانی برای تشویق افراد پر خطر برای انجام تست می باشد..درنهایت بیان می شود که افرادی که به دلیل تاخیر در تشخیص، ازبیماری خود آگاه نیستند، نمایانگر فرصتهای مهم از دست رفته برای بهبود نتایج درمانی و جلوگیری از انتقال HIV است .

راضیه السادات عطاپور کارشناس گروه اپیدمیولوژی