سالمندی جمعیت وافزایش سهم افراد سالخورده در جمعیت، یکی از مهمترین تحولات اجتماعی قرن بیست و یکم است و پیامادهای آن تقریبا روی همه ی  بخش های جامعه تأثیرگذار است.

براساس گزارش های سازمان ملل امروزه بسیاری از کشورهای توسعه یافته، ساخت جمعیتی سالخورده ای پیدا کرده اند.

سالخوردگی جمعیت، پدیده ی فراگیری است که همه کشورها را با شدت وضعف فرا خواهد گرفت.

 نکته ی قابل توجه این است که اگر چه سالمندی در مناطق توسعه یافته ی جهان به سرعت شکل گرفته است ولی مناطق کمتر توسعه یافته این پدیده را سریع تر و در یک دوره ی زمانی کوتاه تر تجربه خواهند کرد.

بر اساس گزارش چشم انداز جمعیت جهان (2017) که توسط سازمان ملل تهیه شده است سهم جمعیت 65 ساله و بالاتر در جهان، از 08/5 درصد (8/128 میلیون)، در سال 1950 به 28/8 درصد (9/611 میلیون نفر) درسال 2015 رسیده است.

 این در حالی است که سهم جمعت 60 ساله و بالاتر در جهان 3/12 درصد(9/900 میلیون نفر) در سال 2015 است.

سهم جمعیت بالای 65 سال در اروپا در ساال 2015(6/17 درصد) بوده است  که در مقایسه با قاره ی آفریقا  (46/3 درصد) را در بالاترین سطح قرار دارد.

 کشورهای منطقه آمریکای شمالی با (79/14) درصد پس از کشورهای اروپایی از بافت جمعیتی سالمندی بیشتری برخوردارند.

این مسله میتواند به این دلیل باشد که کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی، کاهش مرگ ومیر، افزایش امید به زندگی بدو تولد و انتقال باروری را بسیار پیش از کشورهای آفریقایی تجربه نمودند.

مقایسه ی سهم جمعیت گروه های مختلف سنی در قاره های مختلف و کشور ایران برای سال 2016:

نتایج نشان میدهد جمعیت در بسیاری از مناطق هنوز نسبتا جوان است درآفریقا کودکان زیر 15 سال، 41 درصد جمعیت را تشکیل میدهند. آمریکای لاتین و کارائیب و آسیا که کاهش باروری بیشتری را تجربه کرده اند، درصد کمتری از کودکان به ترتیب (6/25 و 6/24 درصد) را دارند.

جمعیت سالمند در ایران از 751607 نفر در سال1335 به 4871518 نفر درسال 1395 رسیده است که از این تعداد، در سال 1395 ،2405742 نفر(38/49) درصد سالمند مرد و 2465776 نفر (62/50) درصد سالمند زن هستند.

 در سال 1395 ، تعداد سالمندان در نقاط شهری، 3455163نفر(92/70)درصد و در نقاط   روستایی 1413440 نفر(02/29) درصد و 2915 نفر 06/0 درصد سالمند غیر ساکن هستند.

شاخص ها

طی پنجاه سال اخیر

*توسعهی اجتماعی- اقتصادی

*کاهش رشد جمعیت

*افـزایش امیـد به زندگی

پایه و اساس پیری جمعیت فرایندی است تحت عنوان « انتقال جمعیتی »

* مرگ و میر

* کاهش باروری (اولین مشخصهی پیری جمعیت)

* افزایش طول عمر

منجر بـه ایجـاد تغییـرات قابـل ملاحظـهای در سـاختار جمعیـت جهـان شـد، به طوریکه در حال حاضر رشد جمعیت سالمندان بیشتر از رشد کل جمعیت جهـان شـده است.

البتـه مهـاجرت بین المللی نیز در این فرآیند تأثیرگذار میباشد لیکن در تغییر توزیع سن، نقشی بسیار کم در مقایسه با دو شاخص باروری و مرگ و میر دارد.

منظور از سالمندی جمعیت تعداد افراد 60 سـاله و بـیشتـر بـه ازای هـر 100 نفـر جمعیت زیر 15 سال است.

 مقدار سالمندی جمعیـت بـا شاخصـی تحـت عنـوان شـاخص سالمندی اندازهگیری می شود.

کاهش باروری به طرف پایین، کاهش مرگ و میر به ویژه در سنین بالا، نقـش مهـم و فزایندهای در سالمندی جمعیت دارد پیری جمعیت در جهان محصول جنبی « انتقال جمعیتی » است که ابتدا مرگ و میر و سپس باروری از یک سطح بالاتر به سطح پایینتر تغییر می یابد.

دکتر محمدحسین کاوه عضو هیئت علمی گروه سلامت سالمندی