تغذیه ی انحصاری با شیر مادر در شش ماه اول زندگی اهمیّت زیادی در سلامت و کاهش مرگ و میر کودکان داشته و علاوه بر کاهش مرگ و میر نوزادی می تواند از بسیاری از بیما ری های دوران کودکی پیش گیری کند.

 مرگ و میر ناشی از بیماری های اسهالی در کودکانی که به صورت نسبی از تغدیه ی انحصاری با شیر مادر محروم بودند، 6/8 برابر و در کودکانی که به صورت کامل از تغدیه ی انحصاری با شیر مادر محروم بودند، ۲۵ برابر بیشتر از کودکانی بود که به صورت انحصاری با شیر مادر تغذیه شده بودند. شیر مادر به علت دارا بودن بسیاری از مواد شناخته شده و نا شناخته، به خصوص اسیدهای چرب ضروری برای رشد مغز و تکامل اعصاب، اهمّیت ویژه ای دارد. به همین منظور بسیاری از متولیّان جهانی سلامت، همانند سازمان جهانی بهداشت  ( (WHO ، تاکید زیادی بر ادامه ی تغذیه ی انحصاری در شش ماه اول زندگی دارند. تعاریف زیادی در باره ی تغذیه ی انحصاری با شیر مادر در منابع علمی مختلف آورده شده است ولی تعریفی که بیشتر از آن استفاده می شود عبارت است از تغذیه نوزاد با شیرمادر به تنهایی بدون تغذیه با سایر مواد غذایی و حتی آب. این مواد شامل داروها، واکسن ها، ویتامین ها و مکمل های غذایی مورد نیاز نمی شود . پیشنهادهای جهانیWHO و UNICEF،همگی بر تغذیه ی انحصاری با شیر مادر در ۶ ماه اول زندگی و شروع تغذیه ی کمکی از پایان ماه ۶ تا ۲ سالگی تاکید کرده اند.

الگوی تغذیه ی انحصاری با شیر مادر در شش ماه اول زندگی در نقاط مختلف جهان متفاوت است. در چین، بر اساس آمار استانی آن کشور در سال ۲۰۰۰ میلادی، ۸۰% از کودکان در چهار تا شش ماه اول توسط شیر مادر به صورت انحصاری تغذیه می شدند. به طور کلی، تغذیه انحصاری با شیر مادر از ۱ تا ۹۰% در نقاط مختلف جهان متفاوت می باشد . تغذیه ی انحصاری با شیر مادر تا شش ماهگی در منطقه ی خاورمیانه در سال های ۲۰۰۶-۲۰۰۰ میلادی بطور متوسط ۲۸% و در پاکستان ۱۶%، عراق ۲۵%، عربستان سعودی ۳۱%، مصر ۳۸% و در ایران ۴۴% گزارش شده است. WHOبرآورد کرده است که، بطور متوسط، فقط 34/8 % از کودکان در جهان، تغذیه ی انحصاری با شیر مادر تا پایان ۶ ماهگی داشته اند. در ایران مطالعات DHSدر سال ۲۰۰۰ و IMES در سال ۲۰۰۴ تغذیه انحصاری با شیر مادر تا پایان ۶ ماهگی به ترتیب ۴۴% و ۲۷% گزارش کرده اند .

همان طور که تغذیه ی انحصاری با شیر مادر در ۶ ماه اول زندگی اهمیّت دارد، قطع به هنگام تغذیه ی انحصاری با شیر مادر (Exclusive Breastfeeding weaning) نیز اهمیّت دارد. قطع دیر هنگام تغذیه ی انحصاری با شیر مادر (Delayed Weaning) نیز می تواند بیمار های همچون راشی تیسم یا کمبود بسیاری از ریز مغذی های را به دنبال داشته باشد .

بسیاری از علل اقتصادی، آموزشی، قومیّتی و باورهای فرهنگی روی تغذیه انحصاری توسط شیر مادر تاثیر دارد . مواردی همچون جنس کودک، حمایت های اجتماعی و خانوادگی، و نگرش دوستان و اقوام نسبت به تغذیه ی انحصاری می تواند تاثیر بسزایی در تغذیه ی انحصاری تا ۶ ماه اول زندگی داشته باشد. همچنین، رفتارهایی همانند سیگار کشیدن مادر نیز می تواند باعث قطع زود هنگام تغذیه ی انحصاری با شیر مادر شود.

راضیه السادات عطاپور کارشناس گروه اپیدمیولوژی