تغییر اقلیم (Climate change) یا تغییرات آب و هوایی به تغییر طولانی مدت در توزیع آماری الگوهای اقلیمی یا آب و هوایی گفته می‌شود.

جذب گرما توسط دی اکسید کربن و سایر گازهای گلخانه ای در اواسط قرن نوزدهم به اثبات رسیده است. توانایی این گازها برای تأثیرگذاری در انتقال انرژی مادون قرمز از طریق جو مورد تایید تمامی دانشمندان می­باشد. و یکی از عوامل اصلی در تغییر اقلیم گرمایش جهانی می­باشد.

تغییر اقلیم اثراتی مانند : افزایش دما جهانی ، گرم شدن اقیانوس­ها ، کوچک شدن ورقه های یخی ، عقب نشینی یخچال ها ، کاهش بارش برف ، افزایش سطح دریا ، کاهش یخ های دریای قطب شمال ، اسیدی شدن اقیانوس ها ، تغییر در الگوی بارش و تغییر در فصول سال و... را به همراه دارد.

فعالیت های انسانی در حال افزایش اثر گلخانه­ای طبیعی است. در طول قرن گذشته سوزاندن سوخت های فسیلی مانند زغال سنگ و نفت باعث افزایش غلظت دی اکسید کربن جوی (CO2) شده است. جنگل زدایی های صورت گرفته مانع از جذب دی­اکسید کربن وافزایش میزان دی اکسید کربن در اتمسفر می­شود.

اترات تغییر اقلیم بر سلامت انسان

از آنجا که حفظ سلامت انسان در گرو سلامت و پاکی اکوسیستمی است که در آن زندگی می­کند، بنابراین هر گونه تغییر و آلودگی محیط اطراف انسان سبب بروز مشکلاتی در سلامت انسان خواهد شد و سلامت میلیاردها نفر به خطر خواهد افتاد. افزایش امواج گرما به همراه افزایش سایر مواد آلاینده در آب و هوا تأثیرات انکارناپذیری بر بدن انسان دارد. از جمله این تأثیرات می توان به بیماری های قلبی و تنفسی، انواع آلرژی ها، بیماری های عصبی و افسردگی و غیره اشاره کرد.

آتش سوزی ناشی از موج گرما در جنگل­ها با عث مرگ و میر بسیاری از موجودات ساکن در آن و انتشار آلودگی بیشتر در هوا در ادامه افزایش بیماری­های ناشی از آلودگی هوا می­شود.

تغییر اقلیم منجر به تبخیر و بارندگی بیشتر خواهد شد ، اما در مناطق مختلف متفاوت خواهند بود در برخی مناطق باران های سیل آسا و برخی دیگر خشکی مناطق را به همراه خواهد داشت. اثرات ناشی از آلودگی های ایجاد شده توسط سیلاب ها و بیماریهای ناشی از کاهش دسترسی به آب به دلیل خشکسالی اجتناب ناپذیر می­باشد.

همانطور که گفته شد یکی از اثرات افزایش گرمایش جهانی و تغییر اقلیم جابه جایی فصل ها است که این امر در بهار سبب می شود که گیاهان زودتر از موعد گل داده و میزان گرده تولیدی که مهمترین عامل بروز آلرژی بهاره است نیز افزایش یابد و لذا علائم آلرژی در افرادی که زمینه بروز آن را دارند، تشدید می شود.

از طرف دیگر با افزایش دما فعالیت حشرات که یکی از عوامل ناقل بسیاری از بیماری های واگیر هستند نیز افزایش می یابد، زیرا حشرات خونسردند و برای کنترل دمای بدن خود وابسته به محیط اطراف خود هستند. بنابراین در دمای بالاتر فعالیت آنها نیز بیشتر شده و زمینه گسترش بسیاری از بیماری های واگیر نیز افزایش خواهد یافت

دانشمندان اطمینان بالایی دارند که دمای جهانی تا دهه های بعدی به افزایش خود ادامه خواهد داد و افزایش دما از 2.5 تا 10 درجه فارنهایت را طی یک قرن آینده پیش بینی می­کند.

چه باید کرد؟

امروزه ارگان های مختلفی در دنیا برای کاهش تأثیر انسان بر اقلیم و کاهش آلاینده ها در اکوسیستم فعالیت می­کنند ولی مدیریت صحیح تأثیر آب و هوا بر سلامت جامعه نیازمند فعالیت تمام ارگان های اجرایی و مردم می باشد. درک صحیحی از وضعیت اسفناک اقلیم توسط افراد جامعه و آموزش این افراد در خصوص کاهش استفاده از مواد شیمیایی، سوخت های فسیلی و داروهای شیمیایی تأثیر شایانی بر کاهش آلاینده ها در اتمسفر خواهد داشت و نخستین گامی است که جامعه باید برای جلوگیری از بدتر شدن شرایط محیط پیرامون خود بردارد

مهندس علیرضا عباسی- کارشناس ارشد مهندسی بهداشت محیط