خلق ثروت  از زباله برای اکثر شهروندان امری تجربه شده است.

بازیافت دقیقا به همین معنی می باشد یعنی"بازگرداندن تمام یا قسمتی از کالاهای مصرف شده که دیگر قابل استفاده نیستند".

در همان مثال بالا تصور کنید که بعد از مدتی و در اثر تماس دستمال با اجسام گوناگون دچار پوسیدگی شده و قابلیت استفاده ندارد. در این صورت چه می توان کرد؟ حالت ساده تر این است که آن  به دور انداخته شود اما حالت مناسبتر  آن است که مورد مصرف دیگری برای آن پیدا شود. مثلا برای ایجاد فاصله میان زمین سنگی  و یک جسم حجیم وبزرگ نیاز به شیـیء خاصی وجود داشته باشد.، آیا یکی از کاندیدا ها برای استفاده همان پارچه نیست؟

در این رابطه ملاک آن است که مالک بتواند از کالای مصرف شده  خود در کار دیگری استفاده کند ویا اگر نمی تواند آن را در اختیار کسی قرار دهد که توانایی این کار را داشته باشد.

همین نکته ساده و تعاریفی که بیان شد ، اصلی ترین مفهوم بازیافت را تشکیل می دهد. در حقیقت بازیافت به آن معنا نیست که همه زباله ها را برای تولید کود استفاده کرد ، بلکه وقتی موادی مانند : شیشه ، کاغذ ، انواع فلزات و . . . دیگر از طرف افراد خانواده قابل استفاده نیستند و راهی برای استفاده توسط خانواده یا شهروند دیگر وجود ندارد بهترین راه برای بازگرداندن این مواد، قرار دادن آنها در  صدر چرخه استفاده به عنوان مواد اولیه تولید محصول است. از این بابت مثلا کاغذ را می توان دوباره به عنوان کاغذ باطله به ابتدای چرخه تولید کاغذ باز گرداند . در این صورت کاغذ طی عملیات هایی  به صورت خمیر کاغذ وارد فرایند تولید کاغذ می شود ودر پایان با طی کردن مراحل تولید به صورت کاغذ یا مقوا به بازار مصرف وارد می شود.

محصول تولید شده از بازیافت در موارد متعددی با نمونه هایی که از مواد اولیه اصلی تولید می شود تفاوتی ندارد.

به همین منظور  به مصرف کنندگان توصیه می شود اگر خود قادر به استفاده مجدد از مواد مصرف شده نیستند آن را در اختیار نهادی قرار دهند که می تواند آن را  به چرخه تولید و مصرف بازگرداند. این نهاد اکنون سازمان بازیافت و تبدیل مواد نامیده می شود.

در واقع فعالیتی که سازمان بازیافت و تبدیل مواد انجام می دهد ، صرفه جویی نیست بلکه تولید ثروت است. در نگاهی ساده می توان دریافت اقدامات این سازمان در چند جهت صود آور و از چند جهت دارای ارزش است.

در وهله اول اقدامات این سازمان ادامه تلاش شهروندان برای استفاده مجدد از محصولات مصرف شده است. در هنگام مصرف محصولات موقعیتی فرا می رسد که شهروندان با توانایی ها و امکانات خود دیگر قادر به استفاده از محصولات مصرف شده را ندارند. وقتی کالایی ( چه نو و چه مصرف شده ) دیگر برای یک نفر قابل استفاه نیست دور انداختن راه مناسبی نیست. در این صورت همانگونه که در زندگی شخصی مان رفتار می کنیم گزینه بهتر آ ن است که کالا را به کسی بدهیم که قابلیت استفاده از آن را دارد. سازمان بازیافت و تبدیل موادگزینه ای است که هر کالای غیر قابل استفاده ای را می توان به آن سپرد  ودر عمده موارد کالای قابل استفاده دیگری دریافت کرد. به این ترتیب این سازمان به همه شهروندان امکان باز آفرینی ثروت پنهان را می دهد.

در نتیجه اقداماتی که سازمان بازیافت و تبدیل مواد انجام می دهدحدود 80 درصد و در مواردی  تا بیش از 90 درصد زباله ها و مواد دور ریختنی  به چرخه مصرف باز می­گردد. در این صورت علاوه بر آن خلق ثروت 80 درصدی بالاخره 80 و گاهی تا 90 درصد از حجم زباله های تولید شده کاسته  و زباله های باقی مانده نیز می توان معدوم و دفن شود.  این عمل باعث می شود تا زمان تکمیل ظرفیت محل دفن بین 5 تا 10 برابر افزایش یابد. این کندی باعث می شود تا میزان بیشتری از زباله های دفن شده امحاء و به خاک تبدیل شود.

بازیافت در واقع زدن چند هدف با یک تیر است. بر خلاف آنچه برخی از شهروندان می پندارند بازیافت فعالیتی دور از دسترس و دشوار که فقط سازمانی بزرگ از عهده اجرای آن برآید نیست. بازیافت همان اقدامی است که در طول روز و بنا به موقعیت مناسب انجام می دهیم واز هدر رفتن منابع و ثروت مان جلوگیری می کنیم ، منتها علاوه بر استفاده مکرر از مواد و محصولات امروزه به تبدیل زباله به مواد قابل استفاده توجه بیشتری می شود. این توجه البته نیازمند صرف هزینه و سرمایه گذاری های متناسب است و ضروری است که برای اجرای آنها نهادهای قدرتمندی وارد عمل شوند.

اما این همه سرمایه گذاری و ورود نهادهای قدرتمند و امثال آنها در صورتی  می تواند مفید باشد که تولید کنندگان زباله (مردم ) با این نهادها همراهی و در جهت دستیابی به اهداف آنها را یاری کنند. وچنانچه شهروندان بدون توجه به ملاحظات یا خواست ها و توصیه های مقامات و نهادهای مربوط در زمینه بازیافت زباله و تبدیل مواد  ، براساس سلیقه خود عمل کنند فعالیت های این نهاد ها ناکام می ماند و حتی ممکن است افتراق رفتاری شهروندان با اهداف سازمانهای مربوط به توقف و یا متعلل شدن کار منجر شود.

تهیه کننده: مهندس علیرضا عباسی- کارشناس ارشد بهداشت محیط