دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز
روز ملی جمعیت
روز ملی جمعیت
مبحث جمعیت، جزء اساسیترین مباحث مدیریت هر کشور و نظام برنامه ریزی قلمداد میشود. به همین دلیل، حفظ تعادل و پویایی ساختار آن، همواره مورد توجه حکومتها و دولتها در اعصار گوناگون بوده و هست. دولتها با توجه به روند توسعه خود سیاستهای جمعیتی مختلفی در برابر رشد و یا کاهش جمعیت در پیش می گیرند.
اهمیت تغییرات جمعیتی در هر کشور تا حدی است که در سال های اخیر پیری جمعیت در حالت کلی و به ویژه کاهش باروری نگرانی هایی را برای اقتصاد در سطح جهان و اکثر جوامع، از جمله ایران ایجاد کرده است.
رشد جمعیت مایه حیات و توسعه در یک کشور است و کشورهایی که سیاست های شدید کنترل جمعیت را تجربه کرده اند دچار مشکلاتی همچون پیری جمعیت و مهاجر پذیری بیش از حد برای تأمین نیروی کارشده اند؛ این کشورها در حال حاضر سیاست های ازدیاد جمعیت را پیش رو گرفته اند و از طرق مختلف مردم را به ازدیاد نسل تشویق می کنند.
جمعیت دارای رفاه و توانمند برای هر کشور فرصت است. جمعیت سالم ، تحصیل کرده و مولد می تواند به شکستن چرخه فقر بین نسلی کمک کند و در رویارویی با چالش های فردی و اجتماعی بیشتر انعطاف پذیر باشد.
جمعیت، تحولات و پیامدهای آن موضوعی استراتژیک و نیازمند سیاست گذاری و برنامهریزی کوتاه¬مدت و دراز¬مدت است. با توجه به روند کاهشی رشد جمعیت و پیامدهای آن از جمله کاهش جمعیت نیروی کار (سنین 15 تا 64 سال) و سالخوردگی جمعیت در دهه¬های آینده، سیاستهای کلی جمعیت در ایران از 30 اردیبهشت سال 1393به مورد اجرا در آمد. که شامل بندهای زیر است:
بند اول: ارتقاء پویایی، بالندگی و جوانی جمعیّت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی؛
بند دوم: رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، کاهش سن ازدواج و حمایت از زوجهای جوان و توانمندسازی آنان در تأمین هزینههای زندگی و تربیت نسل صالح و کارآمد؛
بند سوم: اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران بویژه در دوره بارداری و شیردهی و پوشش بیمهای هزینههای زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان و تقویت نهادها و مؤسسات حمایتی ذیربط؛
بند چهارم: تحکیم بنیان و پایداری خانواده با اصلاح و تکمیل آموزشهای عمومی درباره اصالت کانون خانواده و فرزند پروری و با تأکید بر آموزش مهارتهای زندگی و ارتباطی و ارائه خدمات مشاورهای بر مبنای فرهنگ و ارزشهای اسلامی- ایرانی و توسعه و تقویت نظام تأمین اجتماعی، خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبتهای پزشکی در جهت سلامت باروری و فرزندآوری؛
بند پنجم: ترویج و نهادینهسازی سبک زندگی اسلامی- ایرانی و مقابله با ابعاد نامطلوب سبک زندگی غربی؛
بند ششم: ارتقاء امید به زندگی، تأمین سلامت و تغذیه سالم جمعیّت و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی، بویژه اعتیاد، سوانح، آلودگیهای زیست محیطی و بیماریها؛
بند هفتم: فرهنگ سازی برای احترام و تکریم سالمندان و ایجاد شرایط لازم برای تأمین سلامت و نگهداری آنان در خانواده و پیشبینی ساز و کار لازم برای بهرهمندی از تجارب و توانمندیهای سالمندان در عرصههای مناسب؛
بند هشتم: توانمندسازی جمعیّت در سن کار با فرهنگ سازی و اصلاح، تقویت و سازگار کردن نظامات تربیتی و آموزشهای عمومی، کارآفرینی، فنی ـ حرفهای و تخصصی با نیازهای جامعه و استعدادها و علایق آنان در جهت ایجاد اشتغال مؤثر و مولد؛
بند نهم: باز توزیع فضایی و جغرافیایی جمعیّت، متناسب با ظرفیت زیستی با تأکید بر تأمین آب با هدف توزیع متعادل و کاهش فشار جمعیّتی؛
بند دهم: حفظ و جذب جمعیّت در روستاها و مناطق مرزی و کم تراکم و ایجاد مراکز جدید جمعیّتی بویژه در جزایر و سواحل خلیج فارس و دریای عمان از طریق توسعه شبکههای زیربنایی، حمایت و تشویق سرمایهگذاری و ایجاد فضای کسب و کار با درآمد کافی؛
بند یازدهم: مدیریت مهاجرت به داخل و خارج هماهنگ با سیاستهای کلی جمعیّت با تدوین و اجرای ساز و کارهای مناسب؛
بند دوازدهم: تشویق ایرانیان خارج از کشور برای حضور و سرمایه گذاری، و بهرهگیری از ظرفیتها و تواناییهای آنان؛
بند سیزدهم: تقویت مؤلفههای هویتبخش ملی (ایرانی، اسلامی، انقلابی) و ارتقاء وفاق و همگرایی اجتماعی در پهنه سرزمینی بویژه در میان مرزنشینان ؛ و ایرانیان خارج از کشور؛
بند چهاردهم: رصد مستمر سیاستهای جمعیّتی در ابعاد کمّی و کیفی با ایجاد ساز و کار مناسب و تدوین شاخصهای بومی توسعه انسانی و انجام پژوهشهای جمعیّتی و توسعه انسانی.
در مجموع، موفقیت سیاست های کلی جمعیت و افزایش باروری در کشور مستلزم برنامه ¬ریزی جامع همراه با تلاش پیگیر و مستمر است و در هر شرایطی ارائه برنامه¬ های حمایتی برای افزایش فرزندآوری در آینده ضروری است. حتی اگر تاثیر سیاست ها بر افزایش باروری ناچیز باشد، باید در نظر داشت که ارائه حمایت های رسمی و غیر¬رسمی حداقل از کاهش بیشتر باروری و رشد کاهنده جمعیت در آینده پیشگیری می¬کند.
با توجه به اینکه سیاست ها و برنامه های جمعیتی در کوتاه مدت به هدف نمی¬ رسند، انعطاف¬ پذیری، بازنگری و تداوم اجرای برنامه ها در موفقیت آن ها مؤثر خواهد بود و فقط با همکاری بین بخشی، تعهد حرفه¬ای و وفاق ملی توأم با شناخت تحولات جمعیتی و ارائه برنامه ¬های حمایتی پایدار می ¬توان به اهداف سیاست های کلی جمعیت در کشور دست یافت.
تهیه کننده: ژاله راستی عمادآبادی، کارشناس گروه بهداشت عمومی
نظر دهید