دیابت به معنای افزایش قند خون است که به دلیل کاهش ترشح انسولین و یا افزایش مقاومت نسبت به اثرات انسولین در بدن، ایجاد می شود.

انواع دیابت

دیابت از نظر کلاسیک به 4 گروه: دیابت نوع یک، نوع دو، دیابت زمان بارداری و سایر انواع اختصاصی دیابت تقسیم بندی می شود.

دیابت نوع 1 که نتیجه تخریب سلول های بتای پانکراس و کاهش مطلق انسولین در بدن می شود و معمولاً در کودکی آغاز میگردد.

دیابت نوع2 شایعترین نوع دیابت است  اغلب در افراد بالغ رخ میدهد و در نتیجه کاهش تدریجی ترشح انسولین از سلول های بتای پانکراس در زمینه مقاومت محیطی نسبت به اثرات انسولین است.

اگر قند خون ناشتا مساوی یا بیشتر از 126 میلی گرم در دسی لیتر باشد، فرد مبتلا به دیابت آشکار و افرادی که قند خون ناشتای بین 100 تا 125 میلی گرم در دسی لیتر دارند، دچار اختلال تست تحمل گلوکز و یا به عبارتی« پیش دیابت» هستند.

مهمترین علائم دیابت شامل: تکرر ادرار، تشنگی، گرسنگی، خستگی زیاد، تاری دید، زخم‌هایی که دیر بهبود می‌یابند و ... است. 

 افراد پرخطر در معرض دیابت

افرادی که در خانواده ها و بستگان درجه یک خود بیمار دیابتی دارند، افراد چاق، مبتلایان به دیابت بارداری و یا افرادی که در تحمل گلوکز اختلال دارند.

کشور ایران در بین کشورهای منطقه سومین کشوری است که بعد از پاکستان و مصر بیشترین مبتلایان به دیابت را به خود اختصاص داده است ( 4/4 میلیون بیمار دیابتی بالاتر از 20سال).

عوارض بیماری

بر اساس این که دیابت، عروق کوچک یا عروق بزرگ را درگیر کند عوارض متفاوت خواهد  داشت یکی از شایعترین درگیری ها، درگیری عروق کوچک ته چشم (رتینوپاتی دیابتی) است که باعث خونریزی در چشم، کندگی شبکیه، کاهش دید، تاری دید و در نهایت کوری میشود. همچنین در کلیه‌ها درگیری عروق کوچک منجر به عوارض کلیوی (نفروپاتی دیابتی) می‌شود که باعث افزایش اوره و کراتین و نارسایی مزمن کلیه میشود و ممکن است بسیاری از بیماران نیاز به دیالیز پیدا کنند.

عوارض مزمن دیابت، کلیه ها، چشم ها ، اندام ها و به خصوص پاها را درگیر می کند. اگر عروق بزرگ پاها درگیر شود، باعث ایجاد زخم پای دیابتی و در صورت عدم درمان حتی باعث قطع عضو می گردد.

راه های پیشگیری

با رعایت شیوه زندگی درست شامل تحرک و فعالیت روزانه، انتخاب غذای سالم، چک کردن منظم قند خون، کاهش وزن در افراد چاق، کنترل استرس، عدم مصرف دخانیات و.....،) می توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری نمود.

 

درمان

با توجه به نوع دیابت و بررسی قند خون، انسولین و داروهای خوراکی ممکن است در درمان نقش داشته‌ باشد. افرادی که دیابت نوع 1 دارند، برای زنده‌ماندن نیاز به درمان انسولین دارند. همچنین برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 یا دیابت حاملگی نیز نیاز به درمان انسولین دارند.

بسیاری از انواع انسولین در دسترس هستند، از جمله انسولین سریع‌الاثر، انسولین طولانی‌اثر و متوسط‌الاثر. بسته به نیاز، پزشک ممکن است ترکیبی از انواع انسولین را برای استفاده در طول روز و شب تجویز کند.

انسولین نمی‌تواند به صورت خوراکی مصرف شوند زیرا آنزیم‌های معده با عملکرد انسولین تداخل دارند. اغلب انسولین با استفاده از سوزن و سرنگ و یا یک قلم انسولین تزریق می‌شود. پمپ انسولین نیز ممکن است یک گزینه باشد.

دکتر جعفر حسن زاده عضو هیات علمی گروه اپیدمیولوژی