حتی طراحی حمام و سرویس بهداشتی هم می تواند بر راحتی و امنیت ما در زندگی روزمره تأثیر داشته باشد. تحقیقات نشان داده است یک انسان در طی عمر 70 ساله، حدود 7 سال را در حمام و سرویس بهداشتی سپری می کند. ملاحظات ارگونومیک در طراحی این فضا، عناصری مانند میله های دستگیره (به ویژه برای سالمندان)، سطوح ضد لغزش، ارتفاع مناسب روشویی و سهولت دسترسی به لوازم حمام را شامل می شود. این ویژگی ها برای افراد ساکن با هر سن و توانایی ضرورت دارد. حمام و سرویس بهداشتی، بخشی ضروری در هر خانه محسوب می شود و با در نظر گرفتن نیاز افراد و راحتی آن ها، با طراحی ایمن، دسترسی مناسب و کاربری آرامش بخش را افزایش می دهد.
- دسترسی: طراحی ارگونومیک حمام نیاز های افراد با سطوح مختلف دسترسی را در نظر می گیرد. باید همه شرایط کاربری افراد را در طراحی حمام در نظر گرفت. استفاده از حمام برای یک یا دو نفر، برای افرادی از جمله سالمندان یا افراد ناتوان که نیاز به حضور یک کمک در حمام دارند و یا استفاده از تجهیزات کمک حرکتی مانند ویلچر را در نظر بگیرید. نصب میله های دستگیره در نزدیکی توالت و دوش ها، استفاده از جنس ضد لغزش برای سطوح نیز خطر سقوط را در این افراد کاهش می دهد.
- طراحی توالت: ارتفاع و موقعیت توالت از عوامل مهم در دیدگاه ارگونومی محسوب می شود. استفاده از توالت های فرنگی یا اسلامی باید در شرایطی باشد که امکان نشستن و ایستادن راحت را فراهم کند و از فشار روی مفاصل و عضلات جلوگیری کند.
- روشنایی و تهویه: روشنایی کافی در سرویس بهداشتی و حمام برای تسهیل دید و ایمنی افراد بسیار اهمیت دارد. فضایی با نور مناسب، خطر بروز حوادث را کاهش می دهد و امکان نظافت و رعایت بهداشت را فراهم می کند. علاوه بر این، سیستم های تهویه موثر از تجمع رطوبت جلوگیری می کند و شانس رشد عوامل میکروبی و قارچی را به حداقل می رساند.
- روش های قفسه گذاری: راه های جایگذاری مناسب لوازم حمام موجب پرهیز از شلوغی و بی نظمی در حمام می شود. کابینت ها، قفسه ها، و طاقچه ها باید در ارتفاع مناسب قرار گیرند و دسترسی آسان به وسایل داخل آن ها را به راحتی فراهم کند و در عین حال، از خم شدن یا کشش بیش از حد کمر و دست ها اجتناب کند.
- روشویی: ارتفاع و عمق روشویی باید از نظر ارگونومی نیز مناسب باشد. اینکه کاسه روشویی در ارتفاع راحت قرار دارد و با توجه به حضور کودکان با قد کوتاه تر، دسترسی لازم را ایجاب می کند، اطمینان حاصل شود. شیرآلات به سبک اهرمی یا بدون لمس، برای حفظ بهداشت بهتر، قابلیت استفاده را برای افراد با وجود محدودیت ها نیز افزایش می دهد.
- ایمنی در سرویس بهداشتی: شامل ویژگی هایی نظیر تأمین کفپوش های ضدلغزش، پرهیز از لبه های تیز و فضای مناسب برای حرکت و چرخش در این محیط می باشد. نور کافی در فضای عمومی و در آینه ها، سایه ها را به حداقل رسانده و دید افراد را افزایش می دهد. دکتر «حمیدرضا مکرمی» عضو هیات علمی گروه ارگونومی دانشکده بهداشت