مواد مخدر به آن دسته از ترکیبات شیمیایی گفته می‌شود که مصرف آنها باعث دگرگونی در سطح هوشیاری و عملکرد مغز شود .

اعتیاد چیست ؟

اعتیاد نوعی بیماری مغزی مزمن، پیشرونده و عود کننده است که باعث می شود با وجود پی آمدهای ناگوار مصرف مواد، فرد معتاد باز هم برای به دست آوردن یا مصرف مواد مخدر خود را به هر دری بزند. اعتیاد از آن جهت بیماری محسوب می شود که مصرف مواد مخدر، ساختار مغز و نحوه فعالیت آن را تغییر می دهد.

تغییراتی که بر اثر مصرف مواد مخدر در مغز انسان به وجود می آید ممکن است پایدار و بلند مدت باشد و به ایجاد رفتارهایی زیانبار منجر شود. اعتیاد کاملا شبیه به سایر بیماری های مزمن همچون بیماری قلبی و یا دیابت است. چراکه در هر دوی این بیماری ها فعالیت عادی و سالم یکی از اندام های بدن مختل شده و پی آمدهای زیانباری به همراه می آورد.

آثار و عوارض اعتیاد به مواد مخدر

● عوارض جسمانی مصرف مواد مخدر
آلودگی و آسیب پذیر نمودن دندان ها، ملتهب ساختن مخاط دهان، نقصان ترشحات غدد بزاقی، ضعف قوای جسمانی و کاهش شدید وزن بدن، عقیم نمودن مردان و نازائی زنان، تخفیف تمایلات جنسی، اخلال در کار دستگاه عصبی در صورت تداوم مصرف، تنبلی کبد، ابتلا به یرقان و اثرات ناگوار بر دستگاه گوارش، ورم کلیه ها و اشکال در دفع ادرار توام با درد، التهاب مزمن تارهای صوتی، احتمال ابتلا به بیماری های برونشیت مزمن، آسم، سل و تپش قلب، تنگی نفس و دوران سر، خشکی پوست، شکنندگی ناخن ها، خطر ابتلا به انواع سرطان و سکته قلبی و ناشناخته ماندن بیماری های خطرناک به دلیل کاهش احساس درد.

آثار مواد مخدر بر مغز
مهم‌ترین محل تاثیر مواد مخدر بر مغز است. در مغز گیرنده‌هایی وجود دارد که این مواد بر آن‌ها اثر می‌کنند. این گیرنده‌ها به 3 گروه تقسیم می‌شوند:
1- اثر بر گروه اول ،سبب تنظیم و کاهش احساس درد، کاهش فعالیت مرکز تنفس، یبوست و اعتیاد می‌شود.
2- اثر برگیرنده‌های دوم سبب کاهش احساس درد و افزایش حجم ادرار می‌شود.
3- اثر مواد مخدر بر گیرندهای گروه سوم سبب کاهش احساس درد می‌شود.

مواد مخدر پس از مصرف وارد سیستم ارتباطی مغز شده و فرایند عادی ارسال، دریافت و پردازش اطلاعات از سوی سلول های عصبی را مختل می کنند. ساختار شیمیائی برخی از مواد مخدر از جمله ماری جوانا و هروئین شبیه نورون های فرستنده طبیعی مغز است و در نتیجه نورون ها را تحریک می کند.

● عوارض روانی مصرف مواد مخدر
بر هم خوردن تعادل روانی، عدم توجه به اصول و مقررات جامعه، ضعف اراده، از بین رفتن احساس مسئولیت، ایجاد احساسات خصومت زا، بیقراری، عصیانگری، اضطراب دائم و احساس بی کفایتی و تنهایی، اختلال در خواب، بروز انواع بیماری ها و اختلالات روانی.

● عوارض خانوادگی مصرف مواد مخدر
نابسامانی خانوادگی، محدود شدن روابط خانوادگی، عدم تربیت صحیح فرزندان، خشونت در خانواده، افت سطح فرهنگ اجتماعی و اقتصادی خانواده، گسترش طلاق و کاهش آمار ازدواج.

● عوارض اجتماعی مصرف مواد مخدر
مصرف کننده صرف شدن، عدم احساس مسوولیت نسبت به خانواده و جامعه، سطحی و تصنعی شدن روابط اجتماعی و دوری از پیوندهای مستحکم عاطفی، گسترش جرم و جنایت، نشر بیماری های واگیر و خطرناک مثل ایدز و هپاتیت، محروم شدن نسل آینده از تربیت صحیح و ایجاد مشاغل کاذب

راه های پیشگیری از اعتیاد

1-آگاه کردن جامعه از خطرات و مضرات اعتیاد و مصرف سیگار

2-بهبود وضعیت فرهنگی جامعه

3- تقویت فعالیت های جایگزین برای افراد در معرض خطر مانند فعایت های فرهنگی،آموزشی،ورزشی

4-افزایش مهارت های زندگی در افراد (مانند مهارت حل مشکل،مقابله با استرس و..)

برای موفقیت در امر پیشگیری، همکاری میان واحدهای مردمی و جامعه مانند خانواده ها،مدارس،مساجد،دانشگاه ها،کارخانه جات،رادیو و تلویزیون،روزنامه ها و ماموران نیروی انتظامی .و...ضرورت دارد و مسئولیت پیشگیری از اعتیاد و مصرف دخانیات فقط برعهده یک فرد یا تیم متخصص بهداشتی نیست،بلکه همه افراد جامعه باید در آن مشارکت داشته باشند.

.تهیه کننده : ملیحه مکی آبادی کارشناس آموزشی گروه ارتقاء سامت