امروزه با توجه به افزایش امید به زندگی و طول عمر افراد، کیفیت زندگی و سلامتی افراد در دوران سالمندی به موضوع مهمی برای تمام جوامع تبدیل شده است. به همین دلیل ارائه خدمات بهداشتی و درمانی و بهبود شرایط این گروه سنی نیاز به توجه ویژه‌ای دارد.

یادآوری و مرور زندگی یکی از روش‌های درمانی موثر، در دسترس و ارزان‌قیمت برای بهبود افسردگی، زوال عقل و آلزایمر، تنهایی و کیفیت زندگی و بهزیستی و همچنین بهبود پذیرش خود و سلامت روان در سالمندان است

 

مرور زندگی چیست؟

مرور زندگی مثل این است که افراد عمر و زندگی خود را از کودکی تاکنون مثل یک فیلم در ذهن خود به یاد آورند و یک به یک رویدادهایی که تجربه کرده‌اند، آموخته‌اند یا در زندگی تجربه کرده‌اند را به یاد آوردند.

مرور زندگی فکر کردن اختیاری درباره تجربه‌های گذشته است که به وسیله آن تلاش می‌شود تا ارزیابی کلی از مشکلات و حوادث آزاردهنده زندگی انجام شود و فرد بتواند راه حل مناسبی برای مقابله با آن‌ها پیدا کند.

اهمیت و ارزش مرور زندگی در چگونگی تفسیر و به یادآوردن تجربیات گذشته است که به فرد کمک می‌کند رویداد‌های زندگی گذشته خود را شناخته و آن را درک نماید.

مرور زندگی مداخله‌ای است که از مدت‌ها پیش در مراقبت از سالمندان و علم سالمندشناسی مطرح بوده و به عنوان عامل مهمی در ایجاد احساس تکامل و یکپارچگی ذهنی در دوران سالمندی می‌باشد( مثلاً به افراد سالمند در درک این مسئله که زندگی آن‌ها هدفمند و زندگی آن‌ها به دور از بیهودگی بوده است، کمک می‌کند). صحبت کردن در مورد گذشته و یادآوری خاطرات می‌تواند برای سالمندان نقش درمانی داشته باشد، زیرا سالمندان با بیان تجارب زندگی خود به حس کمال، تعالی و امید به زندگی دست می‌یابند.

مرور اتفاقات زندگی ممکن است نقش مثبتی در بهبود شرایط روحی سالمندان داشته باشد چراکه آن‌ها را متوجه موانعی می‌کند که با آن مواجه شده و بر آن‌ها غلبه کرده‌اند، این مسئله می‌تواند باعث تشویق سالمند برای برقراری روابط قدیمی که اکنون کم‌رنگ یا کاملاً قطع شده‌اند و همچنین برای کامل کردن کارهای ناقص یا به تعویق افتاده شود.

از طرف دیگر، مرور زندگی می‌تواند برای سالمندانی که اشتباهات گذشته خود را به خاطر می‌آورند دردناک باشد. در این شرایط به جای مخفی کردن این احساسات منفی یا اجتناب از مواجه‌شدن با آن‌ها باید افراد سالمند تشویق شوند که این حالات هیجانی و احساسات را با وضوح کامل بیان کرده و در مورد آن‌ها اقدامات لازم را انجام دهیم. ممکن است در صورت وجود حالات عاطفی و احساساتی مانند غم و اندوه، افسردگی یا اضطراب لازم باشد که فرد سالمند به درمانگر حرفه‌ای یا مشاور ارجاع داده شود.

مرور تجربیات و حوادث زندگی توسط افراد سالمند می‌تواند مزایایی را برای افراد جوان‌تر به همراه داشته باشد چراکه سبب می‌شود آنان دیدگاه و نگرش جدیدی نسبت به زندگی پیدا کنند و در مورد پیشنیان خود بیشتر بدانند. مسلماً آن‌چه در کتاب‌های تاریخ خوانده می‌شود با تجربه واقعی یک نفر که از زبان خود او نقل می‌شود بسیار متفاوت خواهد بود. این مسئله همچنین باعث می‌شود که جوانان در عین حال که به سمت آینده حرکت می‌کنند وابستگی و ارتباط خود را با گذشته حفظ کنند. به این ترتیب آداب و رسوم، دانش و آگاهی و بینش موجود در خاطرات سالمندان مورد شناسایی قرارگیرد، حفاظت شود و به نسل جوان انتقال یابد.

دست یافتن به تجربیات زندگی یک فرد سالخورده کار دشواری نیست، در واقع بسیاری از مردان و زنان سالمند از بیان تجربیات خود و شریک شدن آن با دیگر افرادی که مشتاق شنیدن هستند استقبال می‌کنند. آن‌ها از هم‌صحبتی و به قول معروف "سفره دل باز کردن" نزد دیگران لذت می‌برند. برای آن‌ها بسیار لذت‌بخش است که برای اطرافیانخاطرات خود را جز به جز از غم‌ها و شادی‌ها از رسم و رسوم‌های زندگی که گذرانده است صحبت کند.

تهیه کننده:  دکتر مهین نظری دکترای تخصصی آموزش بهداشت و نسیم پیرزاده دانشجوی کارشناسی ارشد سلامت سالمندی