دانشکده بهداشت شیراز
پر فشاری خون چیست
فشار خون چیست ؟
فشار خون ، نیروئی است که قلب در مقابل مقاومت موجود در شریانها اعمال می کند تا خون را در تمام بدن جاری سازد .پر فشاری خون به حالتی گفته می شود که این نیرو بیش از حد باشد .فشار خون معمولا شامل دوجزء است :
1- فشار سیستولی(ماگزیمم یاحد اکثر ) : زمانی است که قلب در حال انقباض است
2 - فشاردیاستولی( مینیمم یا حد اقل ) : زمانی است که قلب در بین دو ضربان خود در حال استراحت است
به همین دلیل است که هنگام بیان فشار خون آنرا بصورت عددی روی عدد دیگر بیان می کنند ،مثلا می گویند140 روی 90 (که درآن عدد 140 نشانگر فشار ماگزیمم و عدد 90 نشان دهنده فشار مینیمم است) .
پر فشاری خون چیست ؟
پر فشاری خون به حالتی می گویند که در آن فشار خون بطور دائم و پایدار افزایش یافته باشد .حتی زمانی که بیمار در حال استراحت باشد .فشار خون تحت تاثیر دو عامل است:
اول : میزان خونی که توسط قلب به داخل شریانها پمپ می شود
دوم: سهولت جریان خون در داخل شریانهای تنگ .هر چه قطر شریانها تنگ تر باشد عبور خون از درون آنها مشکل تر بوده فشار خون بالاتر است .
البته فشار خون در افراد سالم نیز ممکن است تحت تاثیر وضعیت بدن ، تنفس ، وضعیت روحی ، ورزش و خواب افزایش یا کاهش یابد. کمترین میزان فشار خون معمولا در حال خواب و بیشترین میزان آن در شرایط هیجان ،استرس ، فشارهای روانی و ورزش دیده می شود .فشار خون معمولا با افزایش سن و در طی بیماریها افزایش می یابد .
عوامل خطر زای فشار خون :
- سابقه خانوادگی پرفشاری خون
- رژیم غذائی نامناسب شامل مصرف زیاد نمک
- مصرف زیاد الکل
- اضافه وزن و چاقی (بخصوص در قسمت شکم )خطر پرفشاری خون را 2تا 6 برابر افزایش می دهد
- بی تحرکی و ورزش نکردن
- استرس و فشار های روحی : اندازه گیری سطح استرس مشکل است وپاسخ افراد به استرس نیز متفاوت است
- نژاد
- سن : بطور کلی با افزایش سن احتمال ابتلا به پر فشاری خون بیشترمیشود و اغلب در مردان بالای 35 سال رخ می دهد . افزایش وزن در طی دوران بلوغ از علل اصلی پرفشاری خون ناشی ازافزایش سن است .
- داروهای خاصی مثل قرصهای پیشگیری از بارداری ،استروئید ها و داروهای ضد التهاب
- سایر بیماریها مثل بیماریهای کلیوی
- سیگار
پرفشاری خون چه آسیبهائی میتواند به بدن وارد کند ؟
افراد مبتلا به پرفشاری خون ممکن سالها احساس سلامتی کامل کنند اما آنها در معرض خطر آسیب به شریانها و سایر ارگانهای حیاتی خود هستند
تصلب شرائین (سخت شدن دیواره شریانها )بطور تدریجی در تمام مردم اتفاق می افتد ، اما در پرفشاری خون سرعت ایجاد آن افزایش می یابد .در نتیجه خون به سختی از میان شریانها عبور کرده فشار کار وارده بر قلب افزایش می یابد .
در نتیجه اگر پرفشاری خون درمان نشود ، قلب بسیار ضعیف شده و دچار نارسائی میگردد .خستگی ،تنگی نفس و ورم قوزک پاها از علائم شایع نارسائی قلب هستند .
پرفشاری خون می تواند باعث حمله قلبی و سکته مغزی شود و روی سایر قسمتهای بدن مثل چشم ها (آب سیاه و کوری ) ،کلیه ها (بیماری و نارسائی کلیه )و عروق محیطی (اختلالات گردش خون که در آن شریانهائی که خون را به دستها و پاها می رسانند تنگ شده یا مسدود می گردند ) تاثیرات نامطلوبی می گذارد .
پرفشاری خون ممکن است روی بعضی از افراد بیشتر از دیگران تاثیر بگذارد . افرادی که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عوارض پرفشاری خون هستند عبارتند از : آفریقائی ها ، جوانان ،مردان، سیگاریها ،دیابتی ها ،افرادی که مبتلا به افزایش کلسترول خون هستند, افراد چاق و الکلی ها .
نباید تنها به یکبار اندازه گیری فشار خون اکتفا کرد بلکه باید تغییرات فشار خون در یک دوره 24 ساعته بررسی شود . در افرادی که فشار خون آنها در طی ساعات شب کمتر از 10 درصد کاهش می یابد خطر مرگ 3 برابر بیشتر است .
در مقایسه باافرادی که فشارخون کنترل شده ای دارند در مبتلایان به پرفشاری خون کنترل نشده :
- خطر ابتلا به بیماری قلبی سه برابر بیشتر است
- خطر نارسائی قلبی شش برابر بیشتر است
- خطر سکته مغزی هفت برابر بیشتر است
((تمام داروهای کاهنده فشار خون را طبق تجویز پزشک مصرف کنید و از قطع مصرف یا تغییر داروی خود بدون مشورت پزشک جدا پرهیز کنید .))
دکتر مسعود کریمی دکترای تخصصی آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت